Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna

z dnia 15 stycznia 2025 r.

III CZP 30/24

​Od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie pobiera się opłaty, o której mowa w art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, jeżeli dochodzenie danej wierzytelności mieści się w zakresie działalności tego Zakładu określonej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a koszty postępowania egzekucyjnego obciążają dłużnika; opłaty tej nie pobiera się także w każdym wypadku, w którym postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed upływem dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego obejmującego daną wierzytelność.

Art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024 r. poz. 377, dalej: u.k.k.)

W razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, wierzyciela obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Jeżeli jednak wierzyciel wykaże, że przyczyna umorzenia postępowania egzekucyjnego wiąże się ze spełnieniem świadczenia przez dłużnika w terminie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji albo z zawarciem w tym terminie porozumienia między wierzycielem a dłużnikiem dotyczącego sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, opłata ta obciąża dłużnika. Jeżeli spełnienie świadczenia lub zawarcie porozumienia z wierzycielem nastąpiło po upływie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, obciąża go opłata w wysokości 10% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania.

Art. 29 ust. 4 u.k.k.

W razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z innych przyczyn niż wskazane w ust. 1 komornik pobiera od wierzyciela opłatę w wysokości 150 złotych, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 30. Opłata podlega zmniejszeniu o sumę opłat egzekucyjnych ściągniętych i obciążających dłużnika.

Obowiązujący do dnia 1 stycznia 2019 r. art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1309 ze zm.; dalej – u.k.e) przewidywał, że w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. co do zasady komornik pobierał od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Natomiast w przypadku umorzenia postępowania z innych przyczyn w ogóle nie pobierał opłaty od tej części świadczenia, która nie została wyegzekwowana (art. 49 ust. 5 u.k.e.), ponosząc samodzielnie związane z tym ryzyko finansowe.

Sytuacja uległa zmianie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych. Niezależnie bowiem od obciążenia wierzyciela opłatą stosunkową w przypadku umorzenia postępowania na jego wniosek lub z powodu jego bezczynności (por. art. 29 ust. 1 u.k.k. w związku z art. 825 pkt 1 i art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c.), nałożono nań opłatę stałą w kwocie 150 zł w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z innych przyczyn (art. 29 ust. 4 u.k.k.), zwalniając jednak z tych obowiązków m.in. jednostki samorządu terytorialnego (por. art. 29 ust. 5 i 6 u.k.k.). Wprowadzenie stałej opłaty końcowej miało na celu zapewnienie komornikom sądowym gwarantowanego dochodu z tytułu prowadzenia każdej sprawy, tak aby nie musieli ponosić kosztów i wydatków wiązanych z postępowaniem bez możliwości przynajmniej częściowego ich pokrycia przez wierzyciela.

Równocześnie rozstrzygnięto jednoznacznie, że Skarb Państwa nie uiszcza opłat egzekucyjnych (art. 45 ust. 2 u.k.k.), wiążąc to – jak wynika wprost z uzasadnienia rządowego projektu ustawy – z wyraźnym określeniem opłat egzekucyjnych jako daniny publicznej, stanowiącej w całości dochód Skarbu Państwa, i kierując się myślą, że Skarb Państwa nie może być zobowiązany do uiszczania opłat na swoją rzecz.

Z mocy art. 29 ust. 5 pkt 3 u.k.k., zryczałtowanej opłaty wskazanej w art. 29 ust. 4 u.k.k. nie pobiera się od wierzycieli:

1) których przedmiotem działalności nie jest działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz

2) od podmiotów, których przedmiotem działalności jest działalność finansowa i ubezpieczeniowa, o ile są wierzycielami pierwotnymi, a wierzytelność nie była przedmiotem obrotu – pod warunkiem że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed upływem dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego obejmującego daną wierzytelność.

Z kolei na mocy art. 30 u.k.k., w razie „oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego” komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia.

Zgodnie z przepisem art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024 r. poz. 497, dalej: u.s.s.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa.

Do zadań ZUS należy w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek, wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł, prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek, orzekanie przez lekarzy orzeczników ZUS oraz komisje lekarskie ZUS dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Przedmiotem działalności ZUS jest zatem działalność finansowa i ubezpieczeniowa.

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 15 października 2024 r.
III CZP 13/24

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 22 maja 2024 r.
III CZP 49/23

Poniesione przez wierzyciela zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe ze zgłoszenia wierzytelności po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności nie wchodzą w skład masy upadłości, a ich wydatkowanie przez syndyka nie podlega kontroli sędziego-komisarza w ramach rozpoznania sprawozdania rachunkowego.

Zmianą dokonaną ustawą z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw(art. 1 pkt 26) znowelizowano m.in. art. 235 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 794), wprowadzając zryczałtowane wynagrodzenie za spóźnione zgłoszenie wierzytelności przez wierzyciela. Zgodnie z tym przepisem wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez jego winy, w wysokości stanowiącej równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, chyba że zgłoszenie wierzytelności po upływie terminu jest wynikiem dokonania przez syndyka korekty deklaracji lub innego tego typu dokumentu obejmującego rozliczenie.

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 5 kwietnia 2024 r.
III CZP 6/23

Złożenie przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji przeciwko zmarłemu dłużnikowi może stanowić oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 30 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 377).

W przedmiocie wniosku wierzyciela o wszczęcie egzekucji przeciwko zmarłemu dłużnikowi pisaliśmy w 2022 roku – ZOBACZ

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 11 kwietnia 2024 r.
III CZP 63/23

Postanowienie o przekazaniu pozwu syndykowi jako zgłoszenia wierzytelności podlega zaskarżeniu zażaleniem (art. 394 § 1 pkt 4 KPC per analogiam).

Wierzytelności upadłościowych nie można dochodzić w procesie przeciwko syndykowi (ani upadłemu) – jedynym sposobem ich dochodzenia jest zgłoszenie wierzytelności. Pozew wniesiony przeciwko syndykowi (upadłemu) o wierzytelność podlegającą zgłoszeniu do masy upadłości powinien być w trybie art. 200 k.p.c w zw. z art. 229 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 1520, dalej: p.u.)  “przekazany” syndykowi (w sprawach wszczętych na wniosek złożony przed 1 grudnia 2021 r. sędziemu-komisarzowi). W przypadku jednak gdyby powód jednoznacznie twierdził (w samym pozwie lub w zażaleniu na postanowienie o przekazaniu), że nie zamierza zgłaszać wierzytelności, a pozwać tylko i wyłącznie upadłego, to pozew taki powinien być odrzucony. Droga sądowa przeciwko upadłemu jest w tym wypadku niedopuszczalna z mocy art. 144 p.u.

Zgodnie z przepisem 216a ust. 1 p.u. w postępowaniu upadłościowym pisma procesowe oraz dokumenty, z wyłączeniem pism i dokumentów, o których mowa w art. 216ab, wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w tym systemie formularzy. Pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma albo dokumentu do sądu, tymczasowego nadzorcy sądowego, zarządcy przymusowego, syndyka albo organu, do którego przepisy o syndyku stosuje się odpowiednio, o czym poucza się wnoszącego pismo albo dokument. Pouczenie nie jest wymagane, jeżeli wnoszącym pismo albo dokument jest tymczasowy nadzorca sądowy, zarządca przymusowy, syndyk albo organ, do którego przepisy o syndyku stosuje się odpowiednio.

Wierzyciele, którym przysługują należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem dłużnika, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, mogą wnosić pisma procesowe oraz dokumenty z pominięciem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (art. 216aa ust. 1 p.u.)

Czy w sytuacji, w której brak jest podstaw do złożenia wniosku o upadłość (nie stwierdzono niewypłacalności spółki) a pomimo tego dochodzi do powstania zaległości z tytułu niepłacenia przez spółkę składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zastosowanie będzie mieć art. 116 § 1 pkt 1b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U. 2022.2651 tj. z dnia 2022.12.16) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych 2022.1009. t.j. z dnia 2022.05.13) zwalniający z odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania finansowe spółki w związku z niezgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości bez swojej winy?”

Mając na uwadze przepisy art. 116 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, podkreślić należy, że wydanie decyzji o solidarnej odpowiedzialności osoby trzeciej, wymaga wykazania przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności, jak również wykazania, że w sprawie nie wystąpiły negatywne przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność, tj. przesłanki egzoneracyjne (ekskulpacyjne). Jako przesłanki pozytywne ustawodawca określa: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie kiedy upłynął termin płatności zobowiązania podatkowego, które następnie przekształciło się w zaległość podatkową oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Przesłanki te muszą wystąpić łącznie. Natomiast przesłankami negatywnymi są okoliczności, których brak zaistnienia, w powiązaniu ze spełnieniem przesłanek pozytywnych, stanowi podstawę wydania decyzji orzekającej o odpowiedzialności członka zarządu.

Zgodnie z przepisem art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. członek zarządu uwalnia się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:

• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne, albo
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
• wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

O przesłance “braku winy”, w rozumieniu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa można mówić jedynie wtedy, gdy członek zarządu spółki, przy zachowaniu wszelkiej należytej staranności podczas prowadzenia jej spraw, wniosku takiego nie złożył z przyczyn od niego niezależnych. Nie wystarczy w tym przypadku subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Brak takiej winy jest kategorią obiektywną i można się na nią powoływać jedynie w sytuacji, gdy członek zarządu (w sprawie prezes spółki) nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał z przyczyn od niego całkowicie niezależnych. Osoba zainteresowana winna wykazać brak winy, czyli udowodnić stosowną argumentacją swoją staranność oraz fakt, że uchybienie określonemu obowiązkowi było od niej niezależne.

Na gruncie aktualnego stanu prawnego nank ma obowiązek przekazać komornikowi zajęte środki pieniężne niezwłocznie po upływie 7 dni od zajęcia. Takie rozwiązanie jest konsekwencją wprowadzenia elektronicznej komunikacji między komornikiem a bankami. Ponieważ wszystkie czynności związane z zajęciem wierzytelności z rachunku bankowego są dokonywane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, zajęcie mogłoby zostać teoretycznie wykonane niemal natychmiast po dokonaniu czynności przez komornika. Uniemożliwiałoby to jednak dłużnikowi podjęcie jakichkolwiek działań kwestionujących zajęcie, w tym złożenie skargi na czynności komornika (art. 767 k.p.c.), wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego,  czy złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego. W szczególności z tego względu, że zawiadomienie o zajęciu dłużnik z reguły otrzyma za pośrednictwem poczty, a więc po kilku dniach. W praktyce oznaczałoby to, że dłużnik dowiadywałby się o zajęciu, stwierdzając zmianę salda na rachunku bankowym. Siedmiodniowy termin ma natomiast umożliwić dłużnikowi podjęcie tego rodzaju działań jeszcze przed przekazaniem środków komornikowi. Z drugiej strony chodzi o to, aby bank mógł dokonać ustaleń niezbędnych dla zawiadomienia komornika o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty. Na to zawiadomienie bank ma również 7 dni. Co do zasady zatem, skoro przekazanie środków ma nastąpić niezwłocznie po upływie 7 dni, bank powinien przekazać komornikowi zajęte środki 8. dnia po zajęciu (chyba że jest to dzień ustawowo wolny od pracy) albo poinformować o przeszkodach w wykonaniu zajęcia.

Wstrzymanie przekazania środków ma charakter jednorazowy. Oznacza to, że środki, które wpłyną na rachunek bankowy dłużnika po upływie siedmiodniowego terminu, powinny być przekazywane komornikowi przez bank niezwłocznie, a więc w praktyce tego samego lub następnego dnia roboczego. Wstrzymanie przekazania środków nie dotyczy egzekucji bieżących (a więc niezaległych) alimentów lub rent. W wypadku tych świadczeń bank przekazuje środki pieniężne z zajętego rachunku na rachunek bankowy komornika niezwłocznie.

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 23 listopada 2023 r.
III CZP 42/23

W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c., jeżeli postępowanie egzekucyjne zostało uprzednio zawieszone na wniosek wierzyciela w związku z zawarciem porozumienia między nim a dłużnikiem co do sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, opłata egzekucyjna ustalona na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych obciąża dłużnika.

Przepis art. 823 k.p.c. został uchylony ustawą o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 10 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311). Stanowił on, że postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa, jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin powyższy biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania – od ustania przyczyny zawieszenia. Obecnie bezczynność wierzyciela stanowi przesłankę umorzenia postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny z urzędu mocą postanowienia. Zgodnie bowiem z przepisem art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.

W sprawie w której zapadła przedstawiona wyżej uchwała Sąd Rejonowy w Grudziądzu wystosował do Sądu Najwyższego pytanie prawne następującej treści:

Postanowienie wydane w postępowaniu restrukturyzacyjnym 

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 12 października 2023 r.
III CZP 17/23

Postanowienie wydane w postępowaniu restrukturyzacyjnym na posiedzeniu niejawnym i uzasadnione z urzędu, utrwalone wraz z uzasadnieniem w chwili wydania wyłącznie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w tym systemie i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, jest orzeczeniem istniejącym.

​Zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie zwrotu wniosku o ogłoszenie upadłości wydane na posiedzeniu niejawnym i uzasadnione z urzędu

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 12 października 2023 r.
III CZP 25/23

Zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie zwrotu wniosku o ogłoszenie upadłości wydane na posiedzeniu niejawnym i uzasadnione z urzędu, utrwalone w chwili wydania wraz z uzasadnieniem wyłącznie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w tym systemie i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, jest zarządzeniem istniejącym.

Powyższe uchwały Sądu Najwyższego są ciekawe o tyle, że ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że jeżeli wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie tzw. formalne, podlegające zaskarżeniu, zostało skonstruowane w ten sposób, że wraz z uzasadnieniem stanowi jeden dokument, to podpisanie przez skład sądu tylko uzasadnienia – przy braku podpisu pod sentencją – powoduje, że takie postanowienie w znaczeniu prawnoprocesowym nie istnieje (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2002 r., III CZP 84/02, postanowienie z dnia 3 grudnia 2003 r., I CZ 140/03).

Analizując dotychczasowe orzecznictwo należy wskazać, że jeżeli chodzi o sygnowanie podpisem uzasadnienia postanowienia, uchwale z 13 marca 2002 r., III CZP 12/02, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że jeżeli wydane na posiedzeniu niejawnym w trybie nieprocesowym postanowienie rozstrzygające co do istoty sprawy zostało skonstruowane w ten sposób, że wraz z uzasadnieniem stanowi jeden dokument, to podpisanie przez sędziego samego uzasadnienia, przy braku podpisu sentencji, pociąga za sobą ten skutek, że takie postanowienie w znaczeniu prawnoprocesowym nie istnieje. Dla uzasadnienia Sąd Najwyższy nawiązał do linii orzeczniczej dotyczącej wyroków, przy których brak podpisu pod sentencją wyroku było już wcześniej uznawane za nieistnienie orzeczenia.

Przedstawiony pogląd w pełni należy odnieść również do kwestii podpisu składu sądu pod sentencją postanowienia co do istoty sprawy, podpis pod sentencją postanowienia jest bowiem – zgodnie z art. 324 § 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. – warunkiem formalnym postanowienia co do istoty sprawy i powoduje, że wydane orzeczenie uzyskuje walor aktu jurysdykcyjnego, z którym ustawa wiąże określone skutki prawne. Argumentem wspierającym ten wniosek jest także okoliczność, że omawiane orzeczenie, jako nie podlegające ogłoszeniu, wiąże sąd od chwili podpisania sentencji. Sporządzenie sentencji postanowienia co do istoty sprawy oraz jego uzasadnienia stanowią zatem w każdym wypadku dwie odrębne czynności sądu, których nie należy ujmować w kategorii jednej czynności nawet wówczas, gdy sentencja i uzasadnienie zostały sporządzone “jednocześnie”.

Pogląd ten został następnie przeniesiony także na postanowienia formalne (nie będące postanowieniami co do istoty sprawy, zob. postanowienie SN z 3.12.2003 r., I CZ 140/03). Przyjmuje się, że jeżeli wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie tzw. formalne, podlegające zaskarżeniu, zostało skonstruowane w ten sposób, że wraz z uzasadnieniem stanowi jeden dokument, to podpisanie przez skład sądu tylko uzasadnienia – przy braku podpisu pod sentencją – powoduje, że takie postanowienie w znaczeniu prawnoprocesowym nie istnieje. Postanowienia tzw. formalne są czynnościami procesowymi sądu o wysokim stopniu sformalizowania, których prawidłowość zależy od zachowania wszystkich stawianych przez prawo procesowe wymagań. Do postanowień takich mają zastosowanie przepisy o postanowieniach (art. 354-361 k.p.c.), a w zakresie w nich nieuregulowanym – odpowiednio – przepisy o wyrokach (art. 361 k.p.c.).

Warto także zwrócić uwagę na Uchwałę Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 6 października 2022 r., która została wydana w sprawie o sygn. akt III CZP 112/22 Teza tej uchwały brzmi: “Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym jest orzeczeniem nieistniejącym w sytuacji, gdy podpis został złożony wyłącznie pod całym dokumentem obejmującym sentencję i zasadnicze powody rozstrzygnięcia (art. 357 § 5 k.p.c.).

Można założyć, że brzmienie uchwał z początku niniejszego wpisu zostało podyktowane specyfiką Krajowego Rejestru Zadłużonych prowadzonego w systemie teleinformatycznym. Miejsce zamieszczenia podpisu elektronicznego na dokumencie stworzonym w systemie nie zależy bowiem od decyzji sędziego czy referendarza lecz od systemu – KRZ. Nie należy również z niejako automatu przenosić rozwiązań właściwych dla dokumentów sporządzanych w formie tradycyjnej na dokumenty sporządzane cyfrowo.