FUNDACJE RODZINNE

22.5.2023 r. weszła w życie ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326; dalej: u.fund.rodz.), która wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy byt prawny, jakim jest fundacja rodzinna. 

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r. poz. 326, u. fund. rodz.) fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Osobowość prawna, której są pozbawione np. spółki osobowe, pozwala fundacji na samodzielne kształtowanie swojej sytuacji prawnej w obrocie gospodarczym.

Przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Fundacja rodzinna w przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2022 r. poz. 1327, 1265 i 1812), prowadzącą działalność pożytku publicznego wspierać działalność pożytku publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej ustawy.

Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie.

Fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie może mieć tylko jednego fundatora, co wynika wprost z art. 942 k.c., który stanowi, że testament może zawierać rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy. Założenie fundacji rodzinnej na podstawie aktu założycielskiego nie jest natomiast obwarowane takim wymogiem, co oznacza, że nie ma przeszkód prawnych, aby taka fundacja miała dwóch lub więcej fundatorów.

Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł.

Do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane:
  1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie;
  2. ustalenie statutu;
  3. sporządzenie spisu mienia;
  4. ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
  5. wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;
  6. wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Statut określa:
  1. nazwę fundacji rodzinnej;
  2. siedzibę fundacji rodzinnej;
  3. szczegółowy cel fundacji rodzinnej;
  4. beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;
  5. zasady prowadzenia listy beneficjentów;
  6. zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;
  7. czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony;
  8. wartość funduszu założycielskiego;
  9. zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie;
  10. podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji;
  11. co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
  12. zasady zmiany statutu;
  13. przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.