Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 243, dalej: p.r.) stanowi w art. 2, że restrukturyzację przeprowadza się następującymi procedurami:
- postępowanie o zatwierdzenie układu
- przyspieszone postępowanie układowe
- postępowanie układowe
- postępowanie sanacyjne
Wybór procedury został pozostawiony przedsiębiorcy, który zgodnie z art. 3 p.r. jest niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością.
Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
Postępowanie sanacyjne:
- umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności;
- działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.
Postępowanie sanacyjne zmierza do zawarcia układu z wierzycielami przy użyciu instrumentów typowych dla postępowania upadłościowego: odebrania zarządu dłużnikowi, pełnej ochrony przed wierzycielami, możliwości zbywania majątku zbędnego, możliwości odstępowania od umów wzajemnych, bezskuteczności niektórych czynności zdziałanych na szkodę wierzycieli. Daje zatem najszerszy wachlarz instrumentów, ale kosztem utraty (co do zasady) kontroli nad przedsiębiorstwem przez dłużnika i przy ograniczonym ustawowo do 12 miesięcy czasie trwania.
Art. 321 p.r.
1. Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem niezwłocznie po zrealizowaniu całości lub części planu restrukturyzacyjnego przewidzianej do wykonania w toku postępowania sanacyjnego, nie później jednak niż przed upływem dwunastu miesięcy od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego.
2. Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 1, nie został zatwierdzony spis wierzytelności lub nie została zakończona procedura uzyskiwania zgody na udzielenie pomocy publicznej, sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem niezwłocznie po zatwierdzeniu spisu wierzytelności lub zakończeniu procedury uzyskiwania zgody na udzielenie pomocy publicznej.
Art. 288 p.r.
1. Do rozpoznania wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego przepis art. 270 stosuje się odpowiednio.
2. Uwzględniając wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, sąd wydaje postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego, do którego przepisy art. 233 i art. 234 stosuje się odpowiednio, przy czym sąd odbiera zarząd własny dłużnikowi i wyznacza zarządcę.
3. Jeżeli skuteczne przeprowadzenie postępowania sanacyjnego wymaga osobistego udziału dłużnika lub jego reprezentantów, a jednocześnie dają oni gwarancję należytego sprawowania zarządu, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu. Sąd cofa zezwolenie w przypadku zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 239 ust. 1.
W postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika poprzez:
- ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o nadzorcy sądowym, z wyłączeniem przepisów art. 42–46 p.r.;
- przez ustanowienie tymczasowego zarządcy, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zarządcy, z wyłączeniem przepisów art. 55–59 oraz 61 i 62 p.r.
Art. 286 p.r.
1. W postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o nadzorcy sądowym, z wyłączeniem przepisów art. 42-46, albo przez ustanowienie tymczasowego zarządcy, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zarządcy, z wyłączeniem przepisów art. 55-59 oraz art. 61 i art. 62. Postanowienie o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego albo tymczasowego zarządcy, zmianie osoby tymczasowego nadzorcy sądowego albo tymczasowego zarządcy oraz informację o uprawomocnieniu się postanowienia o zmianie sposobu zabezpieczenia przez odwołanie tymczasowego nadzorcy sądowego albo tymczasowego zarządcy obwieszcza się.
2. Do zawieszenia postępowania egzekucyjnego oraz wynagrodzenia tymczasowego nadzorcy sądowego oraz tymczasowego zarządcy przepisy art. 268 ust. 2-4 i 6-9 stosuje się odpowiednio.
Art. 268 p.r.
1. W postępowaniu o otwarcie postępowania układowego sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. Postanowienie o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego, zmianie osoby tymczasowego nadzorcy sądowego oraz informację o uprawomocnieniu się postanowienia o zmianie sposobu zabezpieczenia przez odwołanie tymczasowego nadzorcy sądowego obwieszcza się.
2. Sąd może, na wniosek dłużnika lub tymczasowego nadzorcy sądowego, zawiesić postępowania egzekucyjne prowadzone w celu dochodzenia należności objętych z mocy prawa układem oraz uchylić zajęcie rachunku bankowego, jeżeli jest to niezbędne do osiągnięcia celów postępowania układowego. Uchylając zajęcie rachunku bankowego, sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego, jeżeli wcześniej nie został ustanowiony.
3. Dyspozycje dłużnika dotyczące środków na rachunku bankowym, którego zajęcie uchylono, wymagają zgody tymczasowego nadzorcy sądowego.
4. Postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego oraz uchyleniu zajęcia rachunku bankowego doręcza się wierzycielowi prowadzącemu egzekucję oraz organowi egzekucyjnemu. Na postanowienie to zażalenie przysługuje dłużnikowi oraz wierzycielowi prowadzącemu egzekucję.
5. Do tymczasowego nadzorcy sądowego przepisy o nadzorcy sądowym, z wyłączeniem przepisów art. 42-46, stosuje się odpowiednio.
6. Sąd ustala wynagrodzenie tymczasowego nadzorcy sądowego, biorąc pod uwagę nakład pracy, zakres czynności podejmowanych w postępowaniu, stopień ich trudności oraz czas pełnienia funkcji.
7. Wynagrodzenie tymczasowego nadzorcy sądowego ustala się w wysokości od jednej czwartej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, do jego dwukrotności.
8. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można przyznać wyższe wynagrodzenie w wysokości do czterokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 7, jeżeli jest to uzasadnione zwiększonym nakładem pracy tymczasowego nadzorcy sądowego, wynikającym w szczególności ze stopnia skomplikowania postępowania i czasu jego trwania.
9. O wynagrodzeniu tymczasowego nadzorcy sądowego orzeka sąd na jego wniosek złożony w terminie tygodnia od dnia powiadomienia o odwołaniu lub wygaśnięcia funkcji.
Scenariusz postępowania sanacyjnego:
1. Wniosek przedsiębiorcy o otwarcie postępowania i ew. wniosek o zabezpieczenie.
2. Postanowienie Sądu o otwarciu postępowania sanacyjnego.
3. Działanie po otwarciu postępowania sanacyjnego:
- zarządca sporządza spis inwentarza z oszacowaniem, plan restrukturyzacyjny i spis wierzytelności,
- wnoszenie sprzeciwów do spisu wierzytelności,
- sędzia-komisarz zatwierdza plan restrukturyzacyjny,
- zarządca realizuje plan restrukturyzacyjny,
- zatwierdzenie spisu wierzytelności.
4.Sędzia-komisarz wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli – do 12 m-cy od otwarcia postępowania sanacyjnego.
5.Głosowanie nad układem.
6. Uprawomocnienie się postanowienia o zatwierdzeniu układu, z tym dniem dłużnik odzyskuje prawo do zarządu majątkiem.
7. Z dniem uprawomocnienia się postanowienia, zarządca obejmuje funkcję wykonania układu i co trzy miesiące składa do Sądu sprawozdanie dot. wykonania planu restrukturyzacyjnego (art. 171 p.r.).