UPADŁOŚĆ FIRMY

1. zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami;
2. zasady dochodzenia roszczeń od niewypłacalnych dłużników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej;
3. skutki ogłoszenia upadłości;
4. zasady umarzania zobowiązań upadłego będącego osobą fizyczną.

KTO MOŻE OGŁOSIĆ UPADŁOŚĆ

Upadłość może być ogłoszona wobec podmiotu posiadającego zdolność upadłościową. Przez zdolność upadłościowa rozumie się istnienie podstaw ogłoszenia upadłości konkretnego dłużnika. W obecnym stanie prawnym pojęcie zdolności upadłościowej łączy się zasadniczo z pojęciem niewypłacalnego przedsiębiorcy oraz konsumenta. Przepisy p.u. stosuje się także do innych podmiotów określonych w tej ustawie.

Aby zatem można było wszcząć postępowanie upadłościowe, muszą zostać spełnione dwie przesłanki: podmiotowa (art. 5 – 9b p.u.) oraz musi zaistnieć podstawa do ogłoszenia upadłości, czyli niewypłacalność (art. 10 – 13 p.u.).

NIEWYPŁACALNOŚĆ

Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Ponadto, dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej (np. spółka jawna, komandytowa), której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Przesłanka zadłużeniowa niewypłacalności w brzmieniu z art. 11 ust. 2 p.u. wraz z uzupełnieniami z art. 11 ust. 3 – 6 nie ma zastosowania do spółek osobowych określonych w k.s.h., w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem jest osoba fizyczna oraz wobec banków.

Pomimo występowania stanu nadmiernego zadłużenia sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.

OBOWIĄZEK ZGŁOSZENIA WNIOSKU O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI

Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

W wypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą osobiście obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na niej samej, w wypadku osób prawnych dotyczy on osób uprawnionych do ich reprezentowania, a zatem każdego z członków organów reprezentujących i uprawnionych do wyrażania woli osoby prawnej na zewnątrz oraz uprawnionych do prowadzenia spraw przedsiębiorcy, czyli prokurentów. Bardzo istotnym odejściem od zasad ogólnych jest tu nałożenie tego obowiązku na każdego indywidualnie – niezależnie od zwykłego dla danej osoby sposobu reprezentacji. Nie zwolni się zatem z określonej tu odpowiedzialności członek zarządu lub prokurent osoby prawnej tłumaczący, iż nie złożył w terminie wniosku z tego powodu, iż drugi z członków zarządu przy reprezentacji łącznej był nieobecny lub wręcz sprzeciwiał się złożeniu tego wniosku.

Brak realizacji powyższego obowiązku złożenia wniosku o upadłość może spowodować:

• oddalenie wniosku o upadłość konsumencką, który wpłynął do sądu w okresie 10 lat od dnia powstania stanu niewypłacalności;
• orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej;
• złożenie wniosku o upadłość niewypłacalnego przedsiębiorcy w ciągu roku od dnia zaprzestania prowadzenia działalności. Postępowanie toczy się co prawda w reżimie upadłości konsumenckiej, ale wyłączona została możliwość ustalenia planu spłaty i w konsekwencji umorzenia zobowiązań niewypłacalnego dłużnika.

BRAK MAJĄTKU NA POKRYCIE KOSZTÓW POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO – UBÓSTWO MASY UPADŁOŚCI.

Postępowanie upadłościowe wobec przedsiębiorcy zmierza do zaspokojenia jego wierzycieli w jak największym stopniu. Zasadniczym celem prawa upadłościowego jest maksymalizacja możliwości zaspokojenia wierzycieli z zachowaniem przedsiębiorstwa dłużnika o ile pozwolą na to racjonalne względy.  Z istoty niewypłacalności wprawdzie wynika, że wierzyciele nie mogą być zaspokojeni w całości, prawo upadłościowe jednak powinno stwarzać sprzyjające warunki, by w postępowaniu upadłościowym wierzyciele byli zaspokojeni w jak najwyższym stopniu. Przepisem, który ma doprowadzić do realizacji tego celu już na etapie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, jest przepis art. 13 p.u.

Pierwsza podstawa oddalenia wniosku ujęta jest w art. 13 ust. 1 p.u. zgodnie z którym sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

Druga podstawa zawarta jest w art. 13 ust. 2 p.u., zgodnie z którym sąd  może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Powyższych podstaw odmowy ogłoszenia upadłości nie stosuje się jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że obciążenia majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy, którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania, a okoliczności sprawy wskazują, że zastosowanie przepisów o bezskuteczności i zaskarżaniu czynności upadłego doprowadzi do uzyskania majątku o wartości przekraczającej przewidywaną wysokość kosztów (art. 13 ust. 3 p.u.).

Przesłanka oddalenia wniosku o upadłość zwana także przesłanką ubóstwa masy nie obowiązuje w przypadku tzw. upadłości konsumenckiej.

Zasada optymalizacji w postępowaniu upadłościowym ulega modyfikacji w odniesieniu do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarcza lub będących wspólnikami spółek osobowych ponoszących nieograniczoną odpowiedzialność osobistą za długi jednostki organizacyjnej. Przepis art. 2 ust. 1a p.u. stanowi bowiem, że postępowanie upadłościowe wobec powyższych osób należy prowadzić również tak, aby rzetelny dłużnik uzyskał możliwość oddłużenia. Możliwość umorzenia zobowiązań części niezaspokojonych zobowiązań upadłego przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną przewidują przepisy art. 369 – 370f p.u.