BLOG

Nowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo upadłościowe

11 czerwca 2018 r. pisaliśmy o tym, że rozpoczęły się pracę legislacyjne nad nowelizacją ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 498, dalej: p.u.).

7 marca 2019 roku na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacyjnego w zakładce “Rządowy Proces Legislacyjny” (www.legislacja.rcl.gov.pl) został zamieszczony zmieniony projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw.

Nowy projekt ustawy

Wśród projektowanych nowych rozwiązań wymienić należy:

  1. wprowadzenie obowiązku stosowania Systemu Losowego Przydziału Spraw przy obsadzania funkcji sędziego – komisarza,
  2. zmiana treści przepisu art. 125 ust. 3 p.u. Zgodnie z jego obecnie obowiązującym brzmieniem ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej na skutek ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, rozwodu lub separacji jeżeli postanowienie uprawomocniło się na krócej niż rok przed ogłoszeniem upadłości, jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.  Złożenie wniosku o orzeczenie rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia, dawniej niż 2 lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, zapewnia skuteczność wprowadzenia rozdzielności, nawet gdy dochodzi do niego na mniej niż rok przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Proponowane jest wprowadzenie następującego brzmienia ust. 3: “Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, chyba że pozew lub wniosek w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak rozwiedziony małżonek upadłego albo małżonek upadłego, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną wobec masy upadłości, jeżeli w chwili powstania rozdzielności majątkowej nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności majątkowej nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli”.
  3. Przyznanie syndykowi legitymacji do żądania zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 144 ust. 4 projektu)
  4. Przyjęcie, że po ogłoszeniu upadłości w skład sądu upadłościowego może wchodzić sędzia – komisarz lub jego zastępca z wyjątkiem przypadków, gdy sąd upadłościowy orzeka w przedmiocie wynagrodzenia lub odwołania syndyka oraz wyłączenia z masy upadłości. Dziwi brak wskazania, że sędzia – komisarz/jego zastępca nie może wchodzić w skład sądu upadłościowego także wtedy, gdy ten rozpoznaje zażalenie na postanowienie sędziego – komisarza jego zastępców.
  5. Rozwiązanie zgodnie z którym funkcje sędziego – komisarza może pełnić referendarz sądowy.
  6. Adresatem zgłoszenia wierzytelności ma być syndyk, a nie jak jest obecnie sędzia – komisarz. Na zarządzenie syndyka o zwrocie zgłoszenia wierzytelności ma przysługiwać skarga do sędziego – komisarza.
  7. Dopuszczenie wyłączenia z masy upadłości nieruchomości bądź jej ułamkowej części postanowieniem sędziego – komisarza jeśli nie można jej zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, a dalsze pozostawanie nieruchomości w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy związanymi z tym kosztami (art. 315 ust. 1 projektu). Zastanawiające jest pozostawienie art. 315 ust. 2 p.u. w niezmienionym brzmieniu.
  8. De facto zrównanie pozycji dłużników prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą i konsumentów.
  9. Wprowadzenie możliwości umorzenia zobowiązań upadłego przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną bez ustalania planu spłaty,
  10. Wprowadzenie instytucji warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty. Istota zmiany art. 369 ust. 2 p.u. przedstawia się następująco:
    Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na skutek którego sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli. Przepis art. 370f ust. 2 p.u. stosuje się. Na skutek wniosku wierzyciela sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustalić plan spłaty wierzycieli również po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd, na wniosek upadłego, może wyrazić zgodę na dokonanie albo zatwierdzić dokonanie czynności prawnej. W okresie probacyjnym, upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i osobistej za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa GUS, jak również swoje możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego W okresie probacyjnym art. 370c ust. 1 stosuje się odpowiednio. Sąd uchyla postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli w okresie probacyjnym upadły:
    1) nie złożył w terminie sprawozdania;
    2) w sprawozdaniu wskazał nieprawdę, w szczególności zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe;
    3) dokonał czynności prawnej, bez uzyskania zgody sądu albo czynność ta nie została przez sąd zatwierdzona;
    4) ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

    W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu. Jeżeli żaden z wierzycieli nie złoży wniosku zobowiązania upadłego ulegają umorzeniu z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Na wniosek upadłego sąd wydaje postanowienie stwierdzające umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty. W postanowieniu sąd wskazuje datę umorzenia. zobowiązań.

  11. Zmiany dotyczące odrębnego postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli tzw. upadłości konsumenckiej o czym szerzej napiszę w innym wpisie poświęconym projektowanym zmianom. 

Termin wytoczenia przez syndyka powództwa o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników

Czy syndyk masy upadłości w przypadku zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której upadły posiada udziały, podjętej przed ogłoszeniem upadłości dłużnika jest związany terminem określonym w artykule 251 k.s.h.?​

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 20 lutego 2019 r.
III CZP 93/18

Syndyk, który wykonuje uprawnienia wynikające z uczestnictwa upadłego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 186 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm., dalej: p.u.) przy wytoczeniu powództwa o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników w tejże spółce jest związany terminami określonymi przez art. 251 k.s.h.

Upadły może posiadać w swym majątku szereg uprawnień związanych z jego udziałem w spółkach, spółdzielniach, fundacjach oraz innych jednostkach organizacyjnych. Uprawnienia upadłego w wymienionych wyżej podmiotach można podzielić na uprawnienia o charakterze czysto majątkowym oraz na tzw. uprawnienia organizacyjne.  Uprawnienia upadłego w spółkach czy spółdzielniach można także podzielić na uprawnienia udziałowe (np. prawo do zysku, prawo do udziału w obradach organów stanowiących, prawo głosu, prawo do informacji, do kontroli, do zaskarżania uchwał organów itp.), jak i uprawnienia przyznane osobiście upadłemu (np. prawo do powoływania i odwoływania członków organów zarządzających i kontrolnych itp.).

Po ogłoszeniu upadłości wszelkie uprawnienia upadłego związane z uczestnictwem w spółkach lub spółdzielniach wykonuje syndyk.

Art. 186 p.u.

Strony: strona 1, strona 2

Restrukturyzacja gospodarstw rolnych

8 lutego 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne (Dz. U. z 2019 r. poz. 33, dalej: u.r.z.g.r.).

Art. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne.

1. Ustawa określa zasady i warunki restrukturyzacji zadłużenia podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, zwanej dalej „restrukturyzacją”.
2. Restrukturyzacją można objąć długi o charakterze pieniężnym powstałe w związku z prowadzeniem działalności rolniczej przez podmiot prowadzący gospodarstwo rolne, który:
1) jest osobą fizyczną, osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną,
2) ma miejsce zamieszkania albo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
3) jest właścicielem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1892 oraz z 2018 r. poz. 1588, 1669 i 2244),
4) jest małym, średnim lub dużym przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L 193 z 01.07.2014, str. 1, z późn. zm.1)), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 702/2014”,
5) co najmniej od 3 lat prowadzi działalność rolniczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, zwaną dalej „działalnością rolniczą”, w gospodarstwie wymienionym w pkt 3, licząc od dnia powstania wobec tego podmiotu obowiązku podatkowego w zakresie podatku rolnego w odniesieniu do gruntów wchodzących w skład tego gospodarstwa,
6) jest niewypłacalny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 i 2491 oraz z 2018 r. poz. 398, 685, 1544 i 1629) albo jest zagrożony niewypłacalnością w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1508 oraz z 2018 r. poz. 149, 398, 1544 i 1629)
– zwany dalej „podmiotem prowadzącym gospodarstwo rolne”.
Art. 2 u.r.g.r.
Ustawy nie stosuje się do podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne:
1) znajdującego się w likwidacji lub w upadłości;
2) wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne.
Alternatywą w stosunku do upadłości i restrukturyzacji są unormowania ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne.

Nowa ustawa wprowadza cztery sposoby skorzystania z możliwości restrukturyzacji przez określone w art. 1 ust. 2 u.r.g.r. podmioty.

W pierwszej kolejności jest to udzielenie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłat do oprocentowania bankowych kredytów restrukturyzacyjnych w celu restrukturyzacji zadłużenia prowadzących gospodarstwa rolne podmiotów, które znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Po drugie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może udzielić uprawnionym do tego podmiotom pożyczek na spłatę zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne znajdujące się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Trzecim sposobem wsparcia rolników zaproponowanym w nowej ustawie jest udzielenie przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (dalej jako: KOWR) gwarancji spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych. KOWR będzie mógł ponadto przejąć zadłużenie podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne.

Strony: strona 1, strona 2

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstałe po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości

Czy odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h. rozciąga się na zobowiązania spółki powstałe po ogłoszeniu upadłości, w szczególności z tytułu kosztów procesu zasądzonych w sprawie przeciwko syndykowi, w sytuacji umorzenia postępowania upadłościowego z uwagi na brak środków na pokrycie kosztów tego postępowania (art. 361 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze)?​

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 30 stycznia 2019 r.
III CZP 78/18

Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., powstałe po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, w tym również za koszty sądowe zasądzone w sprawie prowadzonej przeciwko syndykowi, jeżeli pozostają w związku ze stosunkiem prawnym istniejącym w chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Art. 299 Kodeksu spółek handlowych

§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.
§ 4. Osoby, o których mowa w § 1, nie ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

Artykuł 299 § 1 k.s.h. ustanawia odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o., których nie można zaspokoić z majątku spółki. Odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. obejmuje także koszty procesu prowadzonego przeciwko spółce, jak również koszty postępowania egzekucyjnego. Zakresem odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. objęte są zarówno zobowiązania powstałe przed, jak i po zaistnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości spółki. W odniesieniu do zobowiązań spółki powstałych po zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, poprzedzające powstanie zobowiązania zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest zgłoszeniem dokonanym we właściwym czasie w tym znaczeniu, iż także w takiej sytuacji uzasadnione jest stwierdzenie braku związku przyczynowego pomiędzy sprawowaniem funkcji przez członka zarządu spółki a szkodą jej wierzyciela.

Kolejność zaspokojenia w postępowaniu egzekucyjnym

​Czy niezaspokojone należności wierzyciela z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałe w uprzednio prowadzonych bezskutecznych postępowaniach egzekucyjnych, egzekwowane w ponownie wszczętym postępowaniu egzekucyjnym zarówno z należnością główną lub też samodzielnie, zachowują w tym postępowaniu walor kosztów egzekucyjnych w rozumieniu art. 1025 § 1 pkt 1 k.p.c. i korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przewidzianego tym przepisem?

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 18 stycznia 2019 r.
III CZP 54/18

Koszty egzekucyjne należne wierzycielowi od dłużnika ustalone lecz niezaspokojone w prowadzonych wcześniej postępowaniach egzekucyjnych, nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przewidzianego w art. 1025 § 1 pkt 1 KPC w postępowaniu egzekucyjnym, w którym sporządzany jest plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji.

Art. 1025 § 1 pkt 1 k.p.c.

Z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w następującej kolejności:
1) koszty egzekucyjne z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego przyznanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym;
2)należności alimentacyjne;
3)należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika;
4)należności zabezpieczone hipoteką morską lub przywilejem na statku morskim;
5)należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa, które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu;
6)należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej;
7)należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej;
8)(uchylony)
9)należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję;
10)inne należności.
Przez koszty egzekucyjne należy rozumieć wszelkie koszty związane z egzekucją, w tym również koszty postępowania o podział sumy uzyskanej z egzekucji. Koszty egzekucyjne należne wierzycielowi od dłużnika ustalone lecz niezaspokojone w prowadzonych wcześniej postępowaniach egzekucyjnych, nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przewidzianego w art. 1025 § 1 pkt 1 KPC w postępowaniu egzekucyjnym, w którym sporządzany jest plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Koszty egzekucyjne należne wierzycielowi od dłużnika ustalone lecz niezaspokojone w prowadzonych wcześniej postępowaniach egzekucyjnych podlegają zaspokojeniu w tej samej kategorii co należność główna

Uchwała SN z dnia 18 stycznia 2019, sygn. akt III CZP 55/18

Czy uzyskanie przez powoda po wszczęciu postępowania cywilnego tytułu egzekucyjnego w postaci zatwierdzonej przez sędziego komisarza listy wierzytelności czyni zbędnym kontynuowanie postępowania cywilnego i wydanie wyroku, czy też jedynie świadczy o braku interesu prawnego w żądaniu udzielenia ochrony prawnej?

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2019 r.

​Uzyskanie przez powoda po wszczęciu postępowania tytułu egzekucyjnego w postaci wyciągu z zatwierdzonej przez sędziego komisarza listy wierzytelności skutkuje umorzeniem postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c.

Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 2344, dalej: p.u.)

Art. 144 p.u.

Strony: strona 1, strona 2

Klauzula wykonalności przeciwko wspólnikom spółki jawnej.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 3 października 2017 r. wydanym w sprawie SK 31/15 uznał, że

Artykuł 7781 Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że skutkiem orzeczenia w sprawie jest zakresowa niekonstytucyjność art. 7781 KPC, tj. w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki. Trybunał Konstytucyjny dostrzega, że zakresowa formuła wyroku prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej byłych wspólników różnych spółek osobowych. W związku z tym celowe jest podjęcie działań, które doprowadzą do stanu normatywnego zgodnego z Konstytucją RP. Rolą ustawodawcy jest dostosowanie przepisów KPC do wymogów konstytucyjnych, jeśli chodzi o rozszerzenie klauzuli wykonalności w wypadku, gdy w tytule egzekucyjnym wskazane są innego rodzaju spółki niż spółka jawna. TK wyjaśnił, że w standardzie konstytucyjnym mieści się sama instytucja rozszerzania klauzuli wykonalności na byłego wspólnika spółki jawnej, o ile był jej wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania, w którym został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej, a tym samym wspólnik miał możliwość obrony swoich praw przed sądem.

W związku z tym wyrokiem TK konieczna okazała się nowelizacja. Polega ona na dodaniu do rozpatrzonego przez TK przepisu Artykuł 7781 Kodeksu postępowania cywilnego
drugiego zdania w brzmieniu: “Nie dotyczy to osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce, nie była już jej wspólnikiem”.

Art. 7781 k.p.c. został zmieniony ustawą z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2385), która weszła w życie 5 stycznia 2019 r.

Art. 1 W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1360, z późn. zm.) w art. 7781 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:

,, Nie dotyczy to osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce, nie była już jej wspólnikiem. “

Art. 2 Do postępowań o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi spółki partnerskiej, spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 7781 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
 
Art. 3 Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 
 

 

VAT przy sprzedaży nieruchomości egzekucyjnej, a ogłoszenie upadłości dłużnika egzekwowanego

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1221) organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2016 r. poz. 599, z późn. zm.16), u.p.t.u.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. c. u.p.t.u. obowiązek podatkowy związany z dostawą towarów dokonywaną w trybie egzekucji, o której mowa w art. 18 u.p.t.u., powstaje „z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty”.

Dodatkowo w ust. 6 art. 19a u.p.t.u. ustawodawca wskazał, że w tym przypadku „obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty”.

Na gruncie postępowania egzekucyjnego w innym momencie następuje zapłata przez nabywcę licytacyjnego ceny nabycia za nieruchomość, w innym przejście własności nieruchomości na nabywcę, a w jeszcze innym rozdysponowanie pomiędzy uprawnionych sumy uzyskanej z egzekucji, której zasadniczym składnikiem jest cena wylicytowana w przetargu.

Chwila otrzymania zapłaty o której mowa w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. c. u.p.t.u. nie jest tożsama z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności. Zgodnie z art. 999 § 1 k.p.c. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności.

Prawidłowym wykonaniem warunków licytacyjnych co do zapłaty ceny nabycia jest przekazanie wymaganej kwoty na rachunek depozytowy Ministra Finansów w zakreślonym terminie.

Przez „otrzymanie zapłaty” w ujęciu przepisu art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. c. u.p.t.u.  należy rozumieć moment otrzymania środków pieniężnych przez komornika od sądu nadzorującego przebieg egzekucji z nieruchomości. Ta chwila nie zawsze wiązać się musi z datą prawomocności całego postanowienia w przedmiocie planu podziału. Nie można bowiem wykluczyć tego, że strony, skarżąc plan podziału, nie będą kwestionować obciążenia sprzedaży licytacyjnej tym podatkiem. W takiej sytuacji sąd nadzorujący postępowanie egzekucyjne może wydać dyspozycję wypłacenia komornikowi środków zgromadzonych z tytułu ceny nabycia na rachunku depozytowym ministra finansów w zakresie wartości VAT na potrzeby zrealizowania przez niego ustawowego obowiązku płatnika tego podatku.

Sumy wyegzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym przed jego zawieszeniem, jeśli nie zostały dotychczas wydane, podlegają przelaniu do masy upadłości. Obowiązek ich przekazania syndykowi masy upadłości spoczywa na organie egzekucyjnym, tak sądowym, jak i administracyjnym.

Wszelkie należności istniejące w dniu ogłoszenia upadłości, jak i powstałe po jej ogłoszeniu na skutek działań Syndyka, podlegają od tej chwili zaspokojeniu z masy upadłości, natomiast kolejność zaspokojenia tych należności regulują przepisy prawa upadłościowego. Tylko podatki związane z czynnościami Syndyka stanowiące koszty postępowania upadłościowego zaliczane są do pierwszej kategorii zaspokojenia. Oznacza to, że podatki należne za okres po ogłoszeniu upadłości podlegają zaspokojeniu z masy upadłości i to w pierwszej kolejności, natomiast podatki mające swe źródło w czynnościach dokonanych przed ogłoszeniem upadłości, nie stanowią kosztów postępowania upadłościowego i podlegają zaspokojeniu w drodze podziału funduszów masy upadłości.

 

Rozporządzenie nieruchomością rolną po zmianie ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego

Uchwała

Sądu Najwyższego – Izba Cywilna

z dnia 7 września 2018 r.

III CZP 32/18

​Ograniczenia wynikające z art. 2b ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1405) nie mają zastosowania do osoby zbywającej nieruchomość, która uzyskała przysądzenie jej własności po dniu 30 kwietnia 2016 r., w egzekucji z nieruchomości wszczętej przed tą datą.

Z zagadnieniem prawnym w sprawie w której zapadła przedstawiona wyżej uchwała SN zwrócił się Sąd Okręgowy w Sieradzu. Problem prawny powstał na tle następującego stanu faktycznego. 14 lutego 2017 r. notariusz sporządziła protokół z odmowy dokonania czynności notarialnej, z powodu jej sprzeczności z prawem. Przedmiotem aktu notarialnego miała być umowa sprzedaży niezabudowanej nieruchomości o powierzchni 1069 metrów kw. objętej wspólnością ustawową małżeńską A.B i M.B. Działka powstała w wyniku podziału jednej większej nieruchomości oraz umowy sprzedaży udziału 1/6 części działki o powierzchni 836 m. kw. również powstałej z gruntu wydzielonego pod drogę prywatną za łączną cenę 40 tys. zł.

W protokole odmowy dokonania czynności notarialnej, notariusz zwróciła uwagę, że A. B. nabył nieruchomość o powierzchni 7856 m.kw. na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 16 sierpnia 2016 r.  w sprawie o egzekucję z nieruchomości. Zgodnie z art. 2b ust. 1  ustawy z 11 kwietnia 2003 o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. z dnia 6 lipca 2018 r. Dz.U. z 2018 r. poz. 1405 z poz. zm., dalej: u.k.r.) nabywca nieruchomości ma obowiązek osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego , w skład którego weszła nabywana nieruchomość przez okres co najmniej 10 lat, od daty nabycia. Nadto w tym czasie nie może być zbyta ani oddalana w posiadanie osobom trzecim, chyba, że na wcześniejsze zbycie zezwoli Sąd w związku z wystąpieniem przyczyn losowych. Zdaniem notariusz, skoro od daty nabycia nieruchomości przez A. B. nie upłynęło 10 lat i nie zostało przedstawione zezwolenie sądu, zbycie części nieruchomości nabytej po dniu 29 kwietnia 2016 r. byłoby sprzeczne z wyżej przytoczonym przepisem.

Art. 2b u.k.r został wprowadzony art. 7 pkt. 4 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości zasobu własności rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Weszła ona w życie 30 kwietnia 2016 r.

1. Nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście.
2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom.
3. Sąd, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyrazi zgodę na dokonanie czynności, o których mowa w ust. 2, przed upływem okresu 10 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości, jeżeli konieczność jej dokonania wynika z przyczyn losowych, niezależnych od nabywcy.
4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do podmiotów, o których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1, oraz do nabywców nieruchomości rolnej w przypadkach, o których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 2 i 3.
W uzasadnieniu odmowy dokonania czynności notarialnej przekazanym do Sądu Okręgowego na skutek złożenia przez A. B. zażalenia, notariusz dodatkowo podniosła, że mimo iż przedmiotem czynności miała być nieruchomość o powierzchni mniejszej niż 0.3 ha oraz , że jeszcze przed przysądzeniem własności została wydana decyzja o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie sześciu budynków mieszkalnych jednorodzinnych, to nie świadczy o utracie w dacie jej nabycia charakteru rolnego, ponieważ art. 2 pkt 1 ustawa o ukształtowaniu ustroju rolnego zawiera autonomiczną definicję nieruchomości rolnej, a wyłączenie spod działania tej ustawy dotyczy jedynie nieruchomości położonej na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne, oraz jeżeli przed datą wejścia w życie ustawy z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa została wydana prawomocna decyzja o warunkach zabudowy (art. 11 pkt 2 ustawy). Działka nabyta przez A. B. […] miała powierzchnie przekraczającą 0,3 ha , a fakt, że obecnie może przeznaczona na cele nierolne nie powoduje uchylenia zakazu dziesięcioletniego jej zbycia. Ustawodawca nie przewidział takiego przepisu, który by ten obowiązek uchylał. Zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej złożył A. B. , który wniósł o uchylenie odmowy dokonania czynności notarialnej, której przedmiotem miała być umowa sprzedaży niezbudowanej nieruchomości oznaczonej numerem działki X oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że wprawdzie działkę X nabył na podstawie przesądzenia własności wydanego w dniu 16 sierpnia 2016 r. ze skutkiem prawomocnym na 1 września 2016 r., ale sama sprzedaż została zainicjowana licytacją komorniczą nieruchomości, która odbyła się 16 stycznia 2016 r., czyli dużo wcześniej niż obowiązywała nowelizacja ustawy o ukształtowaniu ustroju rolnego. Nadto postanowienie o przysądzeniu własności zostało wydane po spełnieniu przez niego wszystkich obowiązków licytacyjnych, w tym wplata rękojmia i uiszczanie rety ceny nabycia, które to czynności maiły miejsce przed uchwaleniem ustawy. W jego ocenie do tak nabytej nieruchomości nie mogą mieć zastosowania przepisy uchwalone ustawą z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu, która zmieniła ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego, tym bardziej, ze przedmiotem sprzedaży ma być nieruchomość o powierzchni mniejszej nic 0,3 ha . Ponadto powyższe przepisy niezawierające przepisów przejściowych są niezgodne z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikająca z art. 2 i 67 Konstytucji. Zdaniem skarżącego zmienione przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego są sprzeczne z logiką oraz nie dadzą się pogodzić z doświadczeniem życiowym i winny być interpretowane na korzyść obywatela.
Art. 1a u.k.r. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) nieruchomości rolnych:
a) wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, o którym mowa w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 2018 r. poz. 91 i 1162),
b) o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha,
c) będących drogami wewnętrznymi;
2) nabycia udziałów lub ich części we współwłasności nieruchomości, o których mowa w pkt 1 lit. b i c.

Z uchwały SN wynika wniosek, że niedopuszczalna jest sytuacja, w której obywatel angażuje środki w nabycie nieruchomości rolnej, a po jednej decyzji ustawodawcy zostaje z niewiele dla niego wartym gruntem. Gdyby jednak egzekucja została wszczęta po 30 kwietnia 2016 r. nabywca nieruchomości rolnej  powinien ją uprawiać, a nie nią handlować. SN zwrócił uwagę na dyspozycję przepisu art. 12 ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości zasobu własności rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Art. 12 Do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych oraz wpisu do księgi wieczystej wszczętych na podstawie ustaw zmienianych w art. 3, art. 4, art. 6 i art. 7, i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Strony: strona 1, strona 2

Zaliczenie wierzytelności na poczet ceny nabycia w toku egzekucji z nieruchomości

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 12 lipca 2018 r.
III CZP 60/18

Nabywca licytacyjny nieruchomości, który dokonuje na podstawie art. 968 § 2 k.p.c. zaliczenia na poczet ceny nabycia wierzytelność innego wierzyciela za jego zgodą, błędnie przyjmując, że wierzytelność ta z uwagi na jej wysokość i zasady pierwszeństwa zaspokojenia wynikające z art. 1025 k.p.c. znajduje pokrycie w cenie nabycia, powinien zostać wezwany przez sąd do uiszczenia brakującej części ceny w terminie określonym w art. 967 k.p.c., pod rygorem przewidzianym w art. 969 § 1 k.p.c.

Art. 967 k.p.c. Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu komornik wzywa licytanta, który uzyskał przybicie (nabywcę), aby w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania wezwania złożył na rachunek depozytowy Ministra Finansów cenę nabycia z potrąceniem rękojmi złożonej w gotówce. Na wniosek nabywcy komornik może oznaczyć dłuższy termin uiszczenia ceny nabycia, nieprzekraczający jednak miesiąca.

Art. 968 k.p.c.

Strony: strona 1, strona 2