Egzekucja umorzona, co z wynagrodzeniem komornika?

Czy komornik może się domagać od dłużnika wynagrodzenia, jeśli egzekucja zostanie umorzona? W takiej sytuacji pojawia się konflikt interesów, tj. występowanie komornika w dwóch rolach: wierzyciela i funkcjonariusza wymiaru sprawiedliwości.

Sąd rejonowy uwzględnił skargę dłużnika na czynności komornika i zniósł egzekucję. Wierzyciel (bank) złożył bowiem wniosek o umorzenie egzekucji, co komornik uczynił. Tego samego dnia ustalił jednak koszty za egzekucję na 17,8 tys. zł i obciążył nimi dłużnika, a następnie wezwał go do zapłaty pod rygorem wszczęcia egzekucji kosztów. Sąd uznał, że nie było podstaw do egzekucji, gdyż sprawa została zakończona, komornik nie działa dalej jako organ egzekucyjny, lecz zwyczajny wierzyciel. Do egzekucji stosuje się zaś odpowiednio przepisy o wyłączeniu sędziego, a w tej sprawie komornik pełni dwie funkcje. Ponieważ się nie wyłączył, postępowanie jest nieważne z mocy prawa.

Komornik odwołał się do Sądu Okręgowego w Olsztynie, a ten powziął wątpliwości, czy po prawomocnym umorzeniu egzekucji komornik może egzekwować swoją należność, czy też egzekucję kosztów powinien prowadzić inny komornik sądowy. W konsekwencji zwrócił się z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego o następującej treści:

Strony: 12

Wniosek o miarkowanie opłaty egzekucyjnej

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 października 2016 r., III CZP 63/16

1. Od wniosku o obniżenie opłat egzekucyjnych określonych w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1138 ze zm.) nie pobiera się opłaty. Wniosek, którego braków nie uzupełniono w terminie podlega odrzuceniu.

2. Artykuł 759 § 2 KPC nie stanowi podstawy do obniżenia przez sąd z urzędu prawidłowo ustalonych opłat egzekucyjnych.

26 października 2016 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę dotyczącą wniosku o miarkowanie opłaty egzekucyjnej. Zapadła ona wskutek rozpoznania następującego pytania prawnego:

Czy w związku z treścią art. 49 ust. 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.):
1. pismo zawierające wniosek o obniżenie wysokości opłat, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.) podlega opłacie,
2. pismo zawierające wniosek o obniżenie wysokości opłat, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.), którego braków nie uzupełniono w terminie lub którego nie opłacono w terminie podlega zwrotowi przez przewodniczącego, czy też odrzuceniu przez sąd;
3. sąd może z urzędu na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. obniżyć wysokość opłat, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.)?

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w przypadku wyegzekwowania świadczenia wskutek skierowania egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego jak również wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zasiłku dla bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 8% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zgłoszony przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 1/20 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 49 ust. 2 u.k.e).

W przypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, uiszcza wierzyciel. W celu ich pobrania komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa wierzyciela do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie po uprawomocnieniu się podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania w klauzulę wykonalności (art. 49 ust. 4 u.k.e).

Ustawodawca z dniem 17.6.2010 r. wprowadził do ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji uprawnienie dłużnika do złożenia wniosku o obniżenie wysokości opłaty stosunkowej pobieranej przez komornika sądowego w przypadku wyegzekwowania świadczenia, jak i umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela lub na podstawie art. 823 k.p.c., przyznając podobne uprawnienie wierzycielowi co do opłaty naliczonej w przypadku niecelowego wszczęcia egzekucji.

17 czerwca 2010 roku dodane zostały do art. 49 u.k.e. m.in. ust. 7–10, przywracające kompetencję sądu w zakresie ingerencji w wysokość opłat egzekucyjnych.

Zgodnie z art. 49 u.k.e. Dłużnik może złożyć wniosek o obniżenie wysokości opłat, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2 u.k.e. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, wniosek może złożyć wierzyciel.

Strony: 12

Komornik nie może powiększyć opłaty egzekucyjnej o podatek VAT

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 7 lipca 2016 r.
III CZP 34/16

Komornik sądowy, określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej, ustalonej na podstawie art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 790 ze zm.), o stawkę podatku od towarów i usług.

Uchwałę tę podjęto w odpowiedzi na następujące pytanie Sądu Okręgowego w Białymstoku:

Czy komornik sądowy określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego uprawniony jest do powiększenia opłaty egzekucyjnej, ustalanej na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, o kwotę podatku VAT?

Kwestia podanna pod rozstrzygnięcie SN jest konsekwencją wydania przez Ministra Finansów 9 czerwca 2015 r. interpretacji ogólnej sygn.: PT1.050.1.2015.LJU.19 w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez komorników sądowych (Dz. Urz. Min. Fin. z dnia 15 czerwca 2015 r. poz. 41).
Interpretacją tą zmieniono dotychczasowe stanowisko wyrażone w interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 r. sygn.: PP10-812-802/04/MR/1556PP (Dz. Urz. Min. Fin. z 10 sierpnia 2004 r., Nr 10, poz. 93), zgodnie z którym komornicy sądowi nie byli uznawani za podatników VAT, nie płacili zatem podatku VAT od wykonywanych przez siebie czynności egzekucyjnych.

Strony: 12