Obalenie domniemania dla celów jurysdykcji międzynarodowej do wszczęcia postępowania upadłościowego.

Tribunal da Relaçao de Guimaraes (sąd apelacyjny w Guimaraes, Portugalia) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z następującym pytaniem prejudycjalnym:„Czy w ramach rozporządzenia [2015/848] sąd danego państwa członkowskiego jest właściwy do wszczęcia głównego postępowania upadłościowego dotyczącego obywatela, który posiada tam swoją jedyną nieruchomość, pomimo iż posiada on miejsce zwykłego pobytu wraz z gospodarstwem domowym w innym państwie członkowskim, w którym świadczy też pracę najemną?”.

Pytanie prejudycjalne dążyło w zasadzie do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 akapit czwarty rozporządzenia nr 2015/848 należy interpretować w ten sposób, że ustanowione w nim domniemanie dla celów ustalenia jurysdykcji międzynarodowej do wszczęcia postępowania upadłościowego, zgodnie z którym głównym ośrodkiem podstawowej działalności osoby fizycznej niewykonującej niezależnej działalności gospodarczej ani zawodowej jest miejsce jej zwykłego pobytu, zostaje obalone przez sam fakt, że jedyna nieruchomość tej osoby jest położona poza państwem członkowskim miejsca jej zwykłego pobytu.

TSUE w swoim orzeczeniu wskazał, że z brzmienia przepisu art. 3 ust. 1 akapit czwarty rozporządzenia 2015/848 w związku z art. 3 ust. 1 akapit pierwszy  rozporządzenia nr 2015/848 wynika, że domniemywa się, iż osoba fizyczna niewykonująca niezależnej działalności gospodarczej ani zawodowej, w braku dowodu przeciwnego, zazwyczaj zarządza swoją działalnością w miejscu zwykłego pobytu, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że miejsce to odpowiada centrum jej głównych interesów gospodarczych.  Dopóki domniemanie to nie zostanie obalone, dopóty sądy państwa członkowskiego, w którym znajduje się to miejsce zwykłego pobytu, mają międzynarodową jurysdykcję do wszczęcia postępowania upadłościowego wobec wspomnianej osoby fizycznej.

Jednakże art. 3 ust. 1 akapit czwarty rozporządzenia nr 2015/848 przewiduje, że domniemanie to obwiązuje tylko do momentu przeprowadzenia dowodu przeciwnego, a motyw 30 owego rozporządzenia precyzuje, że powinna istnieć możliwość wzruszenia tego domniemania, na przykład gdy większość majątku dłużnika znajduje się poza państwem członkowskim miejsca jego zwykłego pobytu lub gdy można wykazać, że głównym motywem jego przeprowadzki było wystąpienie o wszczęcie postępowania upadłościowego w nowej jurysdykcji i że takie wystąpienie godziłoby materialnie w interesy wierzycieli, którzy prowadzili z dłużnikiem transakcje przed przeniesieniem.

Sam fakt, że zaszły okoliczności wymienione w tym motywie, nie oznacza, iż domniemanie ustanowione w art. 3 ust. 1 akapit czwarty rozporządzenia 2015/848 zostaje automatycznie obalone. O ile bowiem położenie majątku dłużnika stanowi jedno z obiektywnych i możliwych do zweryfikowania przez osoby trzecie kryteriów, które należy uwzględnić w celu ustaleniu miejsca, w którym zarządza swoją działalnością, o tyle domniemanie to może zostać obalone dopiero po przeprowadzeniu całościowej oceny wszystkich tych kryteriów. W konsekwencji okoliczność, iż jedyna nieruchomość osoby fizycznej niewykonującej niezależnej działalności gospodarczej ani zawodowej jest położona poza państwem członkowskim jej miejsca zwykłego pobytu, sama w sobie nie wystarcza do obalenia tego domniemania.