Spadek a ogłoszenie upadłości

Następstwo prawne po osobie zmarłej ma charakter sukcesji uniwersalnej, gdyż spadkobierca na mocy jednego zdarzenia, jakim jest otwarcie spadku, wstępuje w ogół praw i obowiązków osoby zmarłej. Dziedziczeniu podlegają nie tylko prawa i obowiązki spadkodawcy, ale także sytuacje prawne, w których pozostawał on w chwili śmierci. Dziedziczenie może być więc rozumiane jako wejście przez spadkobierców w prawnomajątkową sytuację zmarłego.

Artykuł 924 k.c. stanowi, że z chwilą śmierci następuje tzw. otwarcie spadku. Jest to pojęcie kluczowe dla prawa spadkowego. Otwarcie spadku to termin technicznoprawny oznaczający sytuację, w której majątek spadkodawcy przekształca się w masę majątkową zwaną spadkiem.

Natomiast przepis art. 119 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 1520, dalej: p.u.) stanowi, że spadek otwarty po ogłoszeniu upadłości podlega automatycznemu przyjęciu. Syndyk nie składa w tej kwestii oświadczenia, ponieważ przyjęcie spadku następuje z mocy prawa. To samo dotyczy spadku otwartego przed ogłoszeniem upadłości (art. 119 ust. 2 p.u.), gdy upadły nie zdążył złożyć oświadczenia bądź nie upłynął termin powodujący milczące przyjęcie spadku (art. 1015 § 2 k.c.).

Art. 119 ust. 2 p.u. Jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Oświadczenie upadłego o przyjęciu albo odrzuceniu spadku, które złożono przed ogłoszeniem upadłości, jest w zasadzie wiążące w postępowaniu upadłościowym. Syndyk może natomiast zaskarżyć odrzucenie spadku dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli na podstawie art. 1024 k.c. w zw. z art. 131 p.u. Nie ma możliwości zaskarżenia prostego przyjęcia spadku. Nie pozwalają na to przepisy o skardze pauliańskiej (art. 527 i n. k.c.).

Syndyk nie może spadku odrzucić. Gdyby przyjęcie spadku było niekorzystne dla masy upadłości, to spadek może zostać wyłączony z masy upadłości na podstawie art. 121 p.u.

Art. 121 p.u.