Uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 27 listopada 2020 r.
1. Wykreślenie z księgi wieczystej wpisu własności na rzecz dłużnika w następstwie wyroku uwzględniającego powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, nie skutkuje niedopuszczalnością uprzednio skierowanej do tej nieruchomości egzekucji ze względu na jej przedmiot (art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c.).
2. Właścicielowi nieruchomości niewpisanemu do księgi wieczystej, którego prawo naruszono przez skierowanie egzekucji do tej nieruchomości, przysługuje powództwo o zwolnienie od egzekucji (art. 841 § 1 k.p.c.).
Art. 841 k.p.c.
1. Postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu:
1) jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych;
2) jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;
3) jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
4) jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania;
5) jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;
6) jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem, i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
W sprawie na kanwie której zapadła powyższa uchwała Sądu Najwyższego Powodowie zawarli umowę przedwstępną sprzedaży mieszkania. Jednocześnie powodowie udzielili pozwanemu pełnomocnictwa w formie notarialnej zawarcia w ich imieniu tej umowy za cenę i na warunkach w niej określonych. Pełnomocnictwo miało charakter nieodwołalny, wygasało z upływem terminu do zawarcia umowy przedwstępnej, a pełnomocnik mógł być drugą stroną czynności prawnych, które wykonywał w imieniu mocodawców.
Pozwany zawarł osobiście ostatecznie umowę sprzedaży działając jako pełnomocnik i jako kupujący.
Sąd Rejonowy uznał umowę przedwstępną sprzedaży i udzielenie pozwanemu pełnomocnictwa za nieważne (na podstawie art. 65 par. 2 kc i art. 58 par. 2 kc). Sąd przyjął, że czynności te nie zostały objęte zgodnym zamiarem stron, a ponadto są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd I instancji uzgodnił treść księgi wieczystej zgodnie z wyrokiem.
Apelację od tego orzeczenia złożył pozwany z powodu naruszenia art. 233 kpc, polegający na dokonaniu istotnych ustaleń w sposób sprzeczny z zebranym materiałem. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.
Sąd Okręgowy dostrzegł konieczność rozważenia, jaki jest wzajemny stosunek procesu o uzgodnienie księgi wieczystej nieruchomości poprzez wykreślenie pozwanego jako właściciela do postępowania egzekucyjnego z tej nieruchomości, które jest prowadzone przeciwko temu pozwanemu jako dłużnikowi. Kwestia ta może być postrzegana w różny sposób.
Sąd okręgowy zauważył, że uzgodnienie treści księgi wieczystej na skutek wyroku nakazującego wykreślenie własności ujawnionej na rzecz dłużnika i wpis rzeczywistego właściciela może być uważane za przeszkodę do kontynuowania egzekucji z nieruchomości.
Art. 841 k.p.c.
§ 1. Osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.
§ 2. Jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy oprócz wierzyciela pozwać również dłużnika.
3. Powództwo można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych.
Osoba, przeciwko której skierowano egzekucję, czyli która stała się dłużnikiem egzekwowanym, lecz nie jest dłużnikiem wymienionym w tytule wykonawczym, jest uprawniona do kwestionowania samego faktu prowadzenia egzekucji przeciwko niej bez względu na to, czy i jakie przedmioty, należące do niej, zostały zajęte.