Uchwała Sądu Najwyższego

z dnia 23 czerwca 2022 r.

III CZP 50/22

1. Na postanowienie sądu upadłościowego jako sądu drugiej instancji o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sędziego – komisarza nie przysługuje zażalenie (art. 394² k.p.c. w zw. z art. 229 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz. U. z 2020 r., poz. 1228)2. W razie wniesienia takiego zażalenia odrzuca je sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów (art. 397 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 Prawa upadłościowego).

W toku postępowania upadłościowego prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie (XVIII Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych) złożone zostały wnioski o powołanie określonych osób do rady wierzycieli. Sędzia-komisarz, orzekając jako sąd I instancji, wnioski oddalił. Orzeczenie sędziego-komisarza zaskarżył zażaleniem jeden z wierzycieli. Sąd upadłościowy działający jako sąd II instancji stwierdził jego niedopuszczalność i w związku z tym zażalenie odrzucił. Pouczył ponadto o możliwości wniesienie zażalenia do innego składu sądu wydającego orzeczenie (tzw. zażalenie poziome).

Inny skład sądu II instancji powziął jednak wątpliwość i wystąpił do Sądu Najwyższego z następującymi zagadnieniem prawnym:

„Czy na postanowienie sądu upadłościowego – sądu II instancji o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje środek zaskarżenia?”

Zgodnie z przepisem art. 394²§ 1¹ k.p.c. zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje także na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest:

1) odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie,

2) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego,

3) zwrot kosztów procesu, o ile nie wniesiono skargi kasacyjnej,

4) zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu,

5) skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę,

6) zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka,

7) odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia

– z wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji.

Na podstawie art. 394² § 1¹ KPC zażalenie przysługuje tylko na postanowienia wymienione w tym przepisie – z wyjątkiem jednak postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu I instancji.

Stosownie do art. 222 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm., dalej: p.u.), na postanowienia sądu upadłościowego i sędziego-komisarza zażalenie przysługuje w przypadkach wskazanych w ustawie. . Przepis ustanawia zasadę, że na postanowienia wydawane w postępowaniu upadłościowym zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy ustawa to wyraźnie przewiduje. We wszystkich tych wypadkach, gdzie brak wyraźnego wskazania, postanowienia są niezaskarżalne, czyli prawomocne i wykonalne z chwilą wydania.

Z art. 229 p.u. wynika, że przepisy procesowe prawa upadłościowego nie normują wszystkich kwestii samodzielnie i wyczerpująco. Przytoczony przepis stanowi bowiem, że do postępowania upadłościowego – w sprawach nieuregulowanych Prawem upadłościowym- stosuje się odpowiednio przepisy księgi pierwszej części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego, z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania. Do właściwego postępowania upadłościowego znajdują więc – gdy dane zagadnienie nie jest w nim w ogóle uregulowane albo jest unormowane fragmentarycznie -odpowiednie zastosowanie przepisy o procesie.

Strony: 12