Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r.
III CZP 107/17
Zmiana stanu prawnego jest zdarzeniem, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdy spowodowała, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub całości wygasło albo nie może być egzekwowane.
Powyższa uchwała zapadła na skutek rozpoznania zagadnienia prawnego o następującej treści:
“Czy zmiana stanu prawnego w zakresie odsetek maksymalnych (art. 359 § 21 k.c.) i nie uwzględnienie tej zmiany przez przez strony stosunku cywilno – prawnego może być podstawą powództwa opozycyjnego w ramach podstawy z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. jeśli zarówno czynność prawna, z której wynika obowiązek zapłaty odsetek umownych, jak i tytuł egzekucyjny pochodzą sprzed dnia 20 lutego 2006 r.”
Art. 359 § 21 k.c.
Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).
Przed dniem 1 stycznia 2016 r. przepis art. 359 § 21 k.c. stanowił, że wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Wysokość tej stopy określały każdorazowo postanowienia uchwały Rady Polityki Pieniężnej w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w Narodowym Banku Polskim, wydanej na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Przed 1.1.2016 r. (a konkretnie w okresie od 5 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r.) wysokość odsetek maksymalnych wynosiła, podobnie jak obecnie, 10%.
Nie może ulegać wątpliwości kwestia, że regulacja przewidziana w art. 359 § 21 k.c. znajduje zastosowanie jedynie wobec odsetek kapitałowych (których wysokość określiły strony); wymieniony przepis nie dotyczy natomiast odsetek za opóźnienie. Te ostatnie uzyskały bowiem z dniem 1 stycznia 2016 r. autonomiczną regulację prawną przewidzianą w art. 481 § 21 k.c. W wyniku dokonanej nowelizacji należy obecnie odróżniać odsetki maksymalne (o których mowa w komentowanym przepisie) oraz odsetki maksymalne za opóźnienie, które, zgodnie z ogólnym założonym przez ustawodawcę modelem, wynoszą dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie.