Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 25 lipca 2019 r.
III CZP 18/19
Wierzytelność podlega wpisowi na listę wierzytelności w zgłoszonej wysokości także wtedy, gdy wierzyciel kwestionując wzajemną wierzytelność upadłego zgłosił zarzut ewentualny, że chce skorzystać z prawa potrącenia ( art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze – t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).
Powyższa uchwała zapadła w odpowiedzi na sformułowane przez warszawski sąd upadłościowy zagadnienie prawne:
- Czy oświadczenie wierzyciela w trybie art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2015 r. poz. 233) może mieć charakter warunkowy?
- W przypadku pozytywnej odpowiedzi co do pkt 1. – czy dopuszczalne jest w postępowaniu wywołanym sprzeciwem w postępowaniu upadłościowym, ustalanie istnienia wzajemnej wierzytelności upadłego wobec wierzyciela i jej wysokości?
Art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 498)
Wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności.
Potrącenie jest jednostronną czynnością prawną i dokonuje się go poprzez oświadczenie złożone stronie przeciwnej. W wypadku ogłoszenia upadłości oświadczenie to musi być złożone w ustawowo określonym terminie, tj. nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. Jeżeli potrącenia dokonuje wierzyciel, może oświadczenie złożyć bezpośrednio syndykowi, byle przed datą zgłoszenia wierzytelności, może też oświadczenie o potrąceniu zawrzeć w treści zgłoszenia wierzytelności, a zatem w piśmie składanym na ręce sędziego-komisarza.
Niezgłoszenie przez wierzyciela przy zgłoszeniu wierzytelności, oświadczenia o potrąceniu oznacza zrzeczenie się prawa potrącenia i w takim wypadku wierzyciel musi zaspokoić swój dług wobec masy upadłości. Zaniechanie zgłoszenia wierzytelności z oświadczeniem o jej potrąceniu sprawia, że wierzyciel, po wytoczeniu przez syndyka powództwa o zapłatę, nie może się w procesie skutecznie bronić zarzutem potrącenia wierzytelności, której nie zgłosił formalnie sędziemu-komisarzowi.