Kiedy można prowadzić egzekucje z majątku wspólników spółki jawnej

Za zobowiązania spółki jawnej odpowiadają także jej wspólnicy. Ich odpowiedzialność  ma charakter osobisty i nieograniczony, co oznacza, że wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki z całego majątku osobistego.

Ponadto, odpowiedzialność wspólników jest solidarna. Solidarność zachodzi pomiędzy spółką i wszystkimi jej wspólnikami.

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki ma także charakter subsydiarny w stosunku do odpowiedzialności samej spółki. Zgodnie z przepisem art. 31 § 1 k.s.h. wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Z regulacją art. 31 k.s.h. powiązany jest przepis art. 7781 KPC, zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. Przepis ten przewiduje rozszerzoną prawomocność materialną wyroku wydanego przeciwko spółce.

Subsydiarność odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej polega na tym, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w wypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarność nie polega zatem na tym, że odpowiedzialność powstanie dopiero w razie niewypłacalności spółki. Wspólnik jest odpowiedzialny za zobowiązanie spółki od momentu jego powstania, a jedynie jego wyegzekwowanie jest możliwe dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Takie też stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 7 stycznia 2009 r., II CSK 411/08 („Odpowiedzialność wspólników powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki, niezależnie od tego, czy zostało wszczęte postępowanie upadłościowe wobec spółki, a także od tego, czy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna)  Należy jednak odnotować pogląd przeciwny wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2010 r., I CSK 453/09, że wspólnicy w spółce jawnej odpowiadają za jej długi dopiero wtedy, gdy powstaje bezskuteczność egzekucji z jej majątku.  Jednakże potwierdzeniem prawidłowości pierwszego z zapatrywań jest  unormowanie zawarte w art. 31 § 2 k.s.h., zgodnie z którym wierzyciel może wytoczyć przeciwko wspólnikowi powództwo, zanim egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Ponieważ wspólnik jest od momentu powstania zobowiązania spółki odpowiedzialny za te zobowiązania, sąd może oczywiście wydać przeciwko niemu wyrok zasądzający; inną kwestią jest natomiast konieczność powstrzymania się z egzekucją, dopóki nie zostaną spełnione przesłanki z art. 31 § 1 k.s.h. Subsydiarność odpowiedzialności wspólników spółki jawnej rzutuje nie na powinność świadczenia przez wspólników, ale na kolejność zaspokojenia wierzyciela z określonych mas majątkowych. Przesłanką umożliwiającą egzekucję z majątku wspólnika jest bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Wykazanie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na kilka sposobów. Podstawowym byłoby oczywiście uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko spółce, podjęcie próby egzekucji i stwierdzenie stanu bezskuteczności egzekucji w oparciu o właściwe przepisy k.p.c. Proponuje się jednak, aby przesłankę bezskuteczności egzekucji uznać za spełnioną m.in. w razie ogłoszenia upadłości spółki, w razie bezskutecznej egzekucji prowadzonej przez innego wierzyciela, a nawet w przypadku, gdy z wykazu majątku lub bilansu sporządzonego na żądanie wierzycieli wynika niezbicie, że spółka nie ma majątku wystarczającego na pokrycie jej zobowiązań. Wydaje się jednak, że sam fakt ogłoszenia upadłości spółki nie jest wystarczających do nadania klauzuli wykonalności także przeciwko wspólnikom upadłej spółki jawnej. Konieczne jest wykazanie, że w toku postępowania podziałowego wierzytelność nie zostanie zaspokojona w całości. Dopiero wówczas możliwe jest nadanie klauzuli wykonalności.