ZGŁOSZENIE WIERZYTELNOŚCI

Postępowanie upadłościowe jest sądowym postępowaniem cywilnym, które służy dochodzeniu i zaspokojeniu wierzytelności istniejących w stosunku do upadłego dłużnika. Ogłoszenie upadłości dłużnika sprawia, że pojawiają się istotne modyfikacje ogólnych zasad dochodzenia roszczeń w stosunku do upadłego. 

Art. 236 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1228, ze zm., dalej: p.u.)

1.Wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, jeżeli niezbędne jest ustalenie jego wierzytelności, powinien w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić syndykowi swoją wierzytelność za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe..
2. Uprawnienie do zgłoszenia wierzytelności przysługuje wierzycielowi ponadto, gdy jego wierzytelność była zabezpieczona hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską lub przez inny wpis w księdze wieczystej lub w rejestrze okrętowym. Jeżeli wierzyciel nie zgłosi tych wierzytelności, będą one umieszczone na liście wierzytelności z urzędu.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, zastawem lub zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską na rzeczach wchodzących w skład masy upadłości, jeżeli upadły nie jest dłużnikiem osobistym, a wierzyciel chce w postępowaniu upadłościowym dochodzić swoich roszczeń z przedmiotu zabezpieczenia.
4. Postanowienia niniejszego artykułu dotyczące wierzytelności stosuje się do innych należności podlegających zaspokojeniu z masy upadłości.

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest formą dochodzenia roszczeń w tym postępowaniu.  Postępowanie upadłościowe jest postępowaniem sądowym, a zgłoszenie wierzytelności przez zainteresowanego, a zarazem uprawnionego wierzyciela jest, co do zasady, podstawą do uzyskania przez niego ochrony prawnej w tym postępowaniu. Wierzyciel, który wierzytelności nie zgłosi, nie uczestniczy we właściwym postępowaniu upadłościowym na dalszych jego etapach. To oznacza, że nie bierze także udziału w podziale funduszów masy upadłości, rozumianym jako zespół czynności (postępowanie) mających na celu rozdzielenie funduszów tej masy pochodzących z likwidacji majątku masy upadłości pomiędzy uprawnionych wierzycieli (wypłacenie im sum pieniężnych) lub złożenie ich do depozytu sądowego, zgodnie z przygotowanym w tym celu planem podziału. Niezgłoszenie wierzytelności osobistej (tj. niezabezpieczonej rzeczowo) nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. Fakt ten pozbawia wierzyciela możliwości poszukiwania zaspokojenia z środków masy upadłości upadłego podmiotu. Jednakże gdy tym upadłym podmiotem jest osoba prawna bądź inna jednostka organizacyjna to ich wierzyciel osobisty po zakończeniu postępowania upadłościowego z reguły nie będzie mógł zrealizować przysługującej mu wierzytelności. Albowiem osoby prawne oraz inne jednostki organizacyjne po ukończeniu dotyczącego ich postępowania upadłościowego z reguły tracą swój byt prawny.

Zgłoszeniu w postępowaniu upadłościowym podlegają wierzytelności, które mają wartość majątkową, istnieją w chwili ogłoszenia upadłości oraz podlegają zaspokojeniu z majątku objętego masą upadłości.

Zgłoszeniu podlegają zarówno wierzytelności pieniężne jak i niepieniężne. Wierzytelność niepieniężna musi mieć charakter majątkowy oraz w momencie zgłoszenia musi być wyrażona w pieniądzu. Zgodnie z przepisem art. 91 ust. 2 p.u. zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. W istocie rzeczy zgłoszeniu i umieszczeniu na liście wierzytelności podlega zatem nie wierzytelność niepieniężna, lecz wierzytelność pieniężna, która powstała w wyniku przekształcenia się zobowiązania majątkowego niepieniężnego w zobowiązanie pieniężne.

Pomimo nie zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości określone kategorie wierzycieli uzyskają zaspokojenie w ramach postępowania podziałowego.

Nie podlegają zgłoszeniu do syndyka wierzytelności powstałe po ogłoszeniu upadłości, których lustrzanym odbiciem są zobowiązania (długi) masy upadłości  (np. wierzytelności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości, wierzytelności z umów przyjętych przez syndyka do wykonania czy wierzytelności z czynności syndyka). Nie podlegają także zgłoszeniu do masy przyszłe (czyli jeszcze nieistniejące) wierzytelności poręczycieli czy współdłużników upadłego, wierzytelności alimentacyjne obejmujące alimenty należne od upadłego za czas po ogłoszeniu upadłości oraz wierzytelności przysługujące  w stosunku do upadłego, dotyczące jednak majątku nieobjętego masą upadłości lub dotyczące jego stosunków osobistych. Od obligatoryjnego zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości zwolnieni są natomiast ci wierzyciele osobiści upadłego, których wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo, czyli: hipoteką, hipoteką morską, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub inne wpisem w księdze wieczystej lub rejestrze, okrętowym (art. 236 ust. 2 p.u.). Jeżeli wierzyciel nie zgłosi tych wierzytelności, będą one umieszczone na liście wierzytelności z urzędu.

Nie wymagają także zgłoszenia należności ze stosunku pracy oraz należności Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o zwrot z masy upadłości świadczeń funduszu wypłaconych pracownikom upadłego (art. 237 oraz 238 ust. 1 p.u.). Należności z powyższych tytułów syndyk umieszcza na liście wierzytelności z urzędu. Od 1 stycznia 2016 roku do wierzytelności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przepisy dotyczące wierzytelności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mają odpowiednie zastosowanie (art. 238 ust. 2 p.u.).

Od zgłoszenia wierzytelności należy odróżnić zgłoszenie sędziemu – komisarzowi ograniczonych praw rzeczowych oraz praw i roszczeń osobistych ciążących na wchodzącej w skład masy upadłości nieruchomości, w tym także nieruchomości będącej składnikiem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, sprzedawanych jako kompleks dóbr. Przedmiotowe prawa wymagają zgłoszenia tylko wtedy, gdy nie są ujawnione w księdze wieczystej. Brak ich zgłoszenia w terminie ustalonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sprawia, że uprawniony traci prawo do powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym.

Termin do zgłoszenia wierzytelności wskazany jest w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości i wynosi trzydzieści dni od obwieszczenia o upadłości w Rejestrze tj. w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Zgłoszenia wierzytelności winny być adresowane do syndyka. Zgłoszenie wierzytelności jest pismem procesowym inicjującym postępowanie w sprawie o funkcji podobnej do pozwu w procesie cywilnym. W przeciwieństwie do pozwu nie podlega jednak opłacie sądowej (opłacie podlega dopiero sprzeciw, a więc środek ochrony prawnej uruchamiany na etapie sporności sprawy). Jego pierwotnej merytorycznej kontroli nie dokonuje sędzia-komisarza, lecz syndyk. Pismo zawierające zgłoszenie wierzytelności powinno być sporządzone przy zachowaniu ogólnych wymagań właściwych dla każdego pisma procesowego w postępowaniu cywilnym tj. powinno ono spełniać wymagania przewidziane przez przepisy art. 126 i nast. k.p.c. w zw. z art. 229 p.u. Ponadto zgłoszenie wierzytelności powinno odpowiadać wymaganiom określonym w art. 239 i 240 p.u.

Zgłoszenie wierzytelności jest dokonywane w postępowaniu sądowym i jest składane do akt postępowania za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 55, dalej: u.k.r.z. lub Rejestr)

Art. 216aa p.u.
1. Wierzyciele, którym przysługują należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem dłużnika, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, mogą wnosić pisma procesowe oraz dokumenty z pominięciem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1, mogą również wnosić wnioski lub składać oświadczenia i dokumenty w biurze podawczym każdego sądu rejonowego, przekazując ustnie treść wniosku lub oświadczenia pracownikowi biura podawczego oraz składając dokumenty sporządzone w postaci papierowej.
3. Pracownik biura podawczego wprowadza treść wniosku lub oświadczenia do systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, podając imię, nazwisko oraz numer PESEL osoby przekazującej ustnie treść wniosku lub oświadczenia ustalone na podstawie dowodu osobistego albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, a także rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość i oznaczenie organu, który go wydał, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację tej osoby. Wprowadzona do systemu treść wniosku lub oświadczenia podlega wydrukowaniu i podpisaniu przez osobę przekazującą ustnie treść wniosku lub oświadczenia oraz złożeniu do zbioru dokumentów. Wniosek lub oświadczenie wprowadzone do systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe opatruje podpisem pracownik biura podawczego zgodnie z art. 216a ust. 1a.
4. Przepisy art. 216a ust. 1b, 1c, 1e i 3-5 stosuje się odpowiednio, z tym że elektronicznego poświadczenia odpisu dokumentu może również dokonać pracownik biura podawczego.
5. Jeżeli wierzyciele, o których mowa w ust. 1, wnoszą pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, przepis art. 130 § 6 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio.

W postępowaniach wszczętych na wniosek złożony po dniu wejścia w życie przepisów o Rejestrze składanie pism lub dokumentów może nastąpić wyłącznie w wersji elektronicznej. Dla osób wymienionych w art. 216aa p.u. (oraz dla dłużnika nieprowadzącego działalności gospodarczej) przewidziany jest wyjątek od tej zasady, jednak dotyczy on jednak tylko sposobu wprowadzenia papierowego pisma lub dokumentu do systemu teleinformatycznego Rejestru – efektem końcowym ma być przekształcenie również i takich pism i dokumentów w ich wersje elektroniczne.

Wierzyciele określonych ustawą kategorii, nie zostali objęci obowiązkiem wyłącznego zgłaszania przysługujących im wierzytelności za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Należą do nich wierzyciele posiadający należności ze stosunku pracy, należności alimentacyjne, renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci jak i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

Wymienione wyżej osoby, zachowują możliwość zgłoszenia wierzytelności w tradycyjny sposób czyli czyli w formie papierowej poprzez doręczenie go syndykowi.

Trzeba zauważyć, że jeżeli wierzyciele, o których mowa w art. 216aa ust. 1 p.u., czyli uprawnieni do wnoszenia pism i oświadczeń poza systemem teleinformatycznym, wnoszą pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, przepis art.130 § 6 k.p.c. stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że jeżeli pismo podlega opłacie (np. sprzeciw od spisu wierzytelności), to musi być wniesione jednocześnie z opłatą pod rygorem bezskuteczności jego wniesienia. Mimo zatem że niektórzy wierzyciele zaliczają się do grupy zwolnionej z obowiązku zachowania wymogów formalnych, to gdy dobrowolnie decydują się na skorzystanie z sytemu teleinformatycznego zarazem rezygnują ze specjalnego traktowania i tak jak każdy inny uczestnik, aby wnieść skutecznie pismo, muszą je opłacić bez dodatkowego wezwania.

Art. 235 p.u. 
1. Wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez jego winy, w wysokości stanowiącej równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, chyba że zgłoszenie wierzytelności po upływie terminu jest wynikiem dokonania przez syndyka korekty deklaracji lub innego tego typu dokumentu obejmującego rozliczenie.
2. Syndyk zobowiązuje wierzyciela do wpłaty zryczałtowanych kosztów, o których mowa w ust. 1, na rachunek bankowy wskazany przez syndyka w wyznaczonym terminie.
Art. 239a p.u. Zgłoszenie wierzytelności przerywa bieg terminu przedawnienia. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu albo umorzeniu postępowania upadłościowego.

Art. 241 p.u. Jeżeli zgłoszenie wierzytelności nie odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego lub wymaganiom określonym w art. 239 i art. 240 lub wierzyciel w terminie wyznaczonym przez syndyka nie wpłacił zryczałtowanych kosztów, o których mowa w art. 235 ust. 1, stosuje się odpowiednio przepis art. 130 Kodeksu postępowania cywilnego.

Jeżeli zgłoszenie wierzytelności nie spełni któregokolwiek z wymogów przewidzianych w art. 239, 240 i 235 ust. 1 p.u., wówczas syndyk w trybie art. 130 k.p.c. wezwie wierzyciela do uzupełnienia braków formalnych zgłoszenia lub uiszczenia kosztów związanych ze spóźnionym zgłoszeniem wierzytelności, w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pisma. Zgłoszenie zwrócone po bezskutecznym upływie terminu przewidzianego na uzupełnienie braków nie wywoła żadnych skutków. W konsekwencji wierzytelność takiego wierzyciela nie zostanie wpisana na listę wierzytelności, a wierzyciel nie uzyska żadnego zaspokojenia z masy upadłości (będzie jednak mógł dokonać nowego zgłoszenia). Natomiast zgłoszenie uzupełnione w terminie przewidzianym do uzupełnienia zostanie uznane za wniesione w dacie pierwszego złożenia.
Zwracając zgłoszenie wierzytelności syndyk wydaje zarządzenie wraz z uzasadnieniem, na które przysługuje skarga do sędziego-komisarza.

KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKATA DOKTORA MICHAŁA ŚWIĄDRA ZAPEWNIA POMOC PRAWNĄ W PROCEDURZE ZGŁASZANIA WIERZYTELNOŚCI.