POWÓDZTWO O ZWOLNIENIE OD EGZEKUCJI

Art. 841 k.p.c.

§ 1. Osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.
§ 2. Jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy oprócz wierzyciela pozwać również dłużnika.

§ 3. Powództwo można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych.

Art. 842 k.p.c.

§ 1. Dopuszczalne jest również powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej. Do pozwu należy dołączyć postanowienie administracyjnego organu egzekucyjnego odmawiające żądaniu wyłączenia przedmiotu spod egzekucji. Niezależnie od wyniku sprawy sąd nałoży koszty procesu na osobę trzecią, powołującą w powództwie o zwolnienie przedmiotu od egzekucji administracyjnej nowe dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, których nie przedstawiła w postępowaniu administracyjnym, mimo że mogła je powołać w tym postępowaniu.

§ 2. Powództwo można wnieść w ciągu dni czternastu od doręczenia postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego, a jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to postanowienie – w ciągu dni czternastu od doręczenia postanowienia wydanego na skutek zażalenia.

Powództwo o zwolnienie od egzekucji (powództwo ekscydencyjne lub interwencyjne) stanowi środek obrony przysługujący osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone przez egzekucję. Nie może z niego korzystać dłużnik. Osobą trzecią jest każda osoba, której prawa zostały naruszone w postępowaniu egzekucyjnym. Obojętny jest stosunek, który wiąże tę osobę z dłużnikiem. Podstawę powództwa z art. 841 § 1 może stanowić zajęcie w toku egzekucji przedmiotu, do którego osobie trzeciej przysługuje własność, współwłasność lub ograniczone prawo rzeczowe. Drugą postać powództwa ekscydencyjnego, tj. powództwo osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej, reguluje przepis art. 842 k.p.c.

Powództwo ekscydencyjne można wytoczyć po wszczęciu egzekucji, albowiem istotę tego powództwa stanowi żądanie zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji. Podstawą powództwa z art. 841 k.p.c. jest naruszenie praw osoby trzeciej w następstwie skierowania egzekucji do określonego przedmiotu (prawa). Naruszenie takie jest aktualne tylko wtedy, gdy wierzyciel egzekwujący nie ma prawa zaspokoić swojej wierzytelności z zajętego przedmiotu lub prawa. Powództwo interwencyjne chroni więc prawo podmiotowe osoby trzeciej (własność, użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu). Gdyby do naruszenia praw osoby trzeciej doszło poprzez czynności egzekucyjne komornika podjęte z naruszeniem przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, osoba ta powinna bronić swoich praw na zasadach ogólnych za pomocą skargi na czynności komornika (np. dokonano zajęcia przedmiotu należącego do dłużnika, który to przedmiot jest wyłączony spod egzekucji).

Powództwo o zwolnienie od egzekucji można wytoczyć w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych (art. 841 § 3). Termin ten ma charakter materialnoprawny i dlatego nie podlega przywróceniu. Niezachowanie tego terminu powoduje oddalenie powództwa.

Art. 38 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. z dnia 9 czerwca 2017 r., Dz.U. z 2017 r., poz. 1201, dalej: u.p.e.a.)

§ 1. Kto, nie będąc zobowiązanym, rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną, może wystąpić do organu egzekucyjnego – w terminie czternastu dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do tej rzeczy lub tego prawa – z żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji, przedstawiając lub powołując dowody na poparcie swego żądania
§ 2. Organ egzekucyjny rozpozna żądanie i wyda postanowienie w sprawie wyłączenia w terminie czternastu dni od dnia złożenia żądania. Termin ten może być przedłużony o dalsze czternaście dni, gdy zbadanie dowodów w tym terminie nie było możliwe.
§ 3. Do czasu wydania postanowienia w sprawie wyłączenia organ egzekucyjny zaniecha dalszych czynności egzekucyjnych w stosunku do rzeczy lub prawa majątkowego, których wyłączenia żądano; jednakże dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w przypadku zgłoszenia roszczeń do rzeczy lub praw majątkowych zajętych w celu zabezpieczenia.

Art. 40 u.p.e.a.

§ 1. Na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie odmowy wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego przysługuje zażalenie osobie, o której mowa w art. 38 § 1.

§ 2. Na ostateczne postanowienie w sprawie odmowy wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Osobie, której żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa nie zostało uwzględnione, przysługuje natomiast prawo żądania zwolnienia ich od zabezpieczenia lub egzekucji administracyjnej w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Osoba ta odpis pozwu o zwolnienie kieruje równocześnie do organu egzekucyjnego.

Przepis art. 842 k.p.c. reguluje powództwo osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej. Przepis ten jest procesową konsekwencją przepisu art. 38 § 1 u.p.e.a. Artykuł 38 u.p.e.a. przewiduje sposób ochrony osób (innych podmiotów, także jednostek organizacyjnych) w przypadku pomyłkowego kierowania egzekucji wobec dóbr materialnych (praw majątkowych) nienależących do zobowiązanego. Podstawowym sposobem ochrony tych podmiotów jest złożenie żądania wyłączenia spod egzekucji prawa majątkowego lub rzeczy, z których prowadzi się egzekucję. Żądanie to powinno zostać zgłoszone w terminie 14 dni od uzyskania informacji przez podmiot niezobowiązany o czynności egzekucyjnej skierowanej do jej prawa lub rzeczy. Gdyby organ odmówił wyłączenie wówczas osoba trzecia może złożyć zażalenie na negatywne (odmowne) dla niej postanowienie. Gdy zażalenie nie zostanie uwzględnione przez organ II instancji, osobie trzeciej służy powództwo przeciwegzekucyjne składane w trybie Kodeksu postępowania cywilnego, którego podstawą jest przepis art. 842 k.p.c.