BLOG

Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 912) wprowadził tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego.

Art. 1 pkt. 2 powyższej ustawy dodano po art. 16 ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego  z dnia 15 czerwca 2007 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 883), art. 16a i 16b w następującym brzmieniu:

Art. 16a

Strony: strona 1, strona 2

Od 8 października 2019 roku syndyk wystawi zaświadczenie o egzekucji

Zasadniczą funkcją alimentów jest stałe dostarczanie środków utrzymania wierzycielowi, więc nieuzyskanie tych należności przez osoby, które nie osiągają innych niż alimenty dochodów, w prosty sposób może prowadzić do zapaści finansowej rodziny, a w konsekwencji do ubóstwa. Unormowania zawarte w ustawie z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 670, dalej: p.o.u.a.) mają za zadanie przeciwdziałać negatywnym zjawiskom niealimentacji.

Przepisy wspomnianej ustawy po pierwsze, nakazują organom administracji publicznej podejmować władcze środki dyscyplinowania dłużnika alimentacyjnego, tak aby nakłonić go do wykonania obowiązku bezskutecznie egzekwowanego dotychczas przez komornika sądowego. Po drugie, na wypadek gdyby i te zabiegi aktywizacyjne okazały się bezskuteczne, przewidziano dla wierzyciela alimentacyjnego zastępcze, „publiczne alimenty”. Organ w drodze decyzji udziela świadczenia odpowiadającego wysokością zasądzonym alimentom i tym samym kredytuje należność, jaką powinien wierzyciel uzyskać w oznaczonym terminie od dłużnika. Po wykonaniu decyzji, ma obowiązek zwrotnego, regresowego dochodzenia należności wypłaconej wierzycielowi z funduszu alimentacyjnego od niesumiennego dłużnika, jakkolwiek powiększonej już o należne organowi odsetki.

Art. 9 p.o.u.a.

1. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.
1a. W przypadku ukończenia przez osobę uprawnioną szkoły wyższej w trakcie ostatniego roku studiów prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługuje do zakończenia tego roku studiów, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę uprawnioną 25 roku życia.
2. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 800 zł.
3. W przypadku utraty dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy lub po tym roku, ustalając jego dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego.
4. W przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, ustalając dochód członka rodziny, osiągnięty w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód był uzyskiwany, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na który ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
4a. W przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny po roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy jego dochód ustala się na podstawie dochodu członka rodziny, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na który ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
4b. Przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu nie stosuje się do dochodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej i dochodu z tytułu wyrejestrowania lub rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej, jeżeli członek rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego utracili dochód z tych tytułów i w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia utraty dochodu, uzyskali dochód u tego samego pracodawcy lub zleceniodawcy, lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpoczęli pozarolniczą działalność gospodarczą.
5.(uchylony)
6. W przypadku gdy członek rodziny jest umieszczony w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie uwzględnia się osoby umieszczonej w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
6a. W przypadku ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy przyjmuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do spraw rodziny w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie do dnia 1 sierpnia każdego roku.
7. W przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1892 oraz z 2018 r. poz. 1588, 1669 i 2244).
8. Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę, z wyjątkiem:
1)oddanej w dzierżawę, na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego;
2)gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3)gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.
9. Ustalając dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę na zasadach, o których mowa w ust. 8, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.
10. Ustalając dochód rodziny uzyskany z wydzierżawionego od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa gospodarstwa rolnego, dochód z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.
11. W przypadku gdy rodzina uzyskuje dochody z gospodarstwa rolnego oraz uzyskuje pozarolnicze dochody, dochody te sumuje się.
12. W przypadku gdy prawo do świadczeń ustala się osobie uprawnionej pozostającej pod opieką opiekuna prawnego, ustalając dochód, uwzględnia się tylko dochód osoby uprawnionej.
Za osobę uprawnioną w rozumieniu p.o.u.a. uważa się osobę uprawnioną do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. Warunkiem efektywnego ubiegania się o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest wykazanie w postępowaniu przed organem bezskuteczności egzekucji.

Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego.  Do wniosku należy dołączyć m.in. zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji. W przypadku złożenia wniosku bez zaświadczenia, o którym mowa wyżej organ właściwy wierzyciela (wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej występuje do organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne z wezwaniem o przesłanie zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji.

Bezskuteczność egzekucji oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych; za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:

Strony: strona 1, strona 2

Zmiany w upadłości konsumenckiej. Prezydent podpisał ustawę z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw

6 września 2019 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (dalej: p.u.), która zmienia zasady i przesłanki ogłaszania upadłości przez konsumentów i osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Dnia 6 września 2019 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał:

1. Ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r.  o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw;

2. Ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw; 

3. Ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw;

4. Ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r.

O pracach legislacyjnych nad nowelizacją p.u. pisaliśmy już w postach opublikowanych w następujących dniach:

  1. 28 lipca 2019 r. 
  2. 9 czerwca 2019 r.
  3. 3 kwietnia 2019 r. 
  4. 20 marca 2019 r. 
  5. 11 czerwca 2018 r. 

Ustawa oczekuje obecnie na publikację (ogłoszenie) w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Wejdzie ona w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem wskazanych w ustawie zmian, które wchodzą w życie odpowiednio po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z dniem 1 stycznia 2020 r. lub z dniem 1 grudnia 2020 r.

Po upływie 14 dni od ogłoszenia ustawy nowelizującej zacznie obowiązywać m.in. nowe brzmienie przepisu art. 315 p.u. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem:

Art. 315 p.u.
1. Jeżeli w skład masy upadłości wchodzą rzeczy ruchome, których nie można zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, sędzia-komisarz może postanowić o ich wyłączeniu z masy upadłości albo zezwolić na ich zniszczenie. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
2. Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi nieruchomość lub jej ułamkowa część, której nie można zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, a dalsze pozostawanie nieruchomości w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy związanymi z tym kosztami, sędzia-komisarz może zezwolić syndykowi na zawarcie umowy przekazania nieruchomości gminie albo Skarbowi Państwa.
Po wejściu w życie nowelizacji przepisu art. 315 p.u. jego brzmienie będzie następujące:
art. 315 p.u. Sędzia-komisarz może wyłączyć określone składniki majątku z masy upadłości, w tym nieruchomość lub jej ułamkową część, jeżeli nie można ich zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, a dalsze pozostawanie tych składników majątku w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy upadłości związanymi z tym kosztami. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
W toku prac nad ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r. dostrzeżono problem praktyczny kiedy to  Skarb Państwa oraz gmina w której znajdowała się dana nieruchomość nie byli zainteresowani nieruchomościami, których nikt nie chciał nabyć, nawet za bardzo niską cenę. W takim wypadku często jedynym racjonalnym wyjściem było zwołanie  zgromadzenia wierzycieli celem podjęcia przez nich ewentualnej uchwały o wyłączeniu z masy upadłości takiej nieruchomości.
Warto zauważyć, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw W sprawach, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości, stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyjątkiem art. 315, art. 317, art. 320, art. 330a i art. 334 p.u. które stosuje się w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r.
Niewątpliwie dopuszczenie stosowania art. 315 w brzmieniu po zmianie przyczyni się do przyspieszenia postępowań upadłościowych wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r.

Wpis wierzytelności na listę wierzytelności, a kwestia tzw. potrącenia ewentualnego

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 25 lipca 2019 r.
III CZP 18/19

Wierzytelność podlega wpisowi na listę wierzytelności w zgłoszonej wysokości także wtedy, gdy wierzyciel kwestionując wzajemną wierzytelność upadłego zgłosił zarzut ewentualny, że chce skorzystać z prawa potrącenia ( art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze – t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).

Powyższa uchwała zapadła w odpowiedzi na sformułowane przez warszawski sąd upadłościowy zagadnienie prawne:

  1. Czy oświadczenie wierzyciela w trybie art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2015 r. poz. 233) może mieć charakter warunkowy?
  2. W przypadku pozytywnej odpowiedzi co do pkt 1. – czy dopuszczalne jest w postępowaniu wywołanym sprzeciwem w postępowaniu upadłościowym, ustalanie istnienia wzajemnej wierzytelności upadłego wobec wierzyciela i jej wysokości?​

Art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 498)

Wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności.

Potrącenie jest jednostronną czynnością prawną i dokonuje się go poprzez oświadczenie złożone stronie przeciwnej. W wypadku ogłoszenia upadłości oświadczenie to musi być złożone w ustawowo określonym terminie, tj. nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. Jeżeli potrącenia dokonuje wierzyciel, może oświadczenie złożyć bezpośrednio syndykowi, byle przed datą zgłoszenia wierzytelności, może też oświadczenie o potrąceniu zawrzeć w treści zgłoszenia wierzytelności, a zatem w piśmie składanym na ręce sędziego-komisarza.

Niezgłoszenie przez wierzyciela przy zgłoszeniu wierzytelności, oświadczenia o potrąceniu oznacza zrzeczenie się prawa potrącenia i w takim wypadku wierzyciel musi zaspokoić swój dług wobec masy upadłości.  Zaniechanie zgłoszenia wierzytelności z oświadczeniem o jej potrąceniu sprawia, że wierzyciel, po wytoczeniu przez syndyka powództwa o zapłatę, nie może się w procesie skutecznie bronić zarzutem potrącenia wierzytelności, której nie zgłosił formalnie sędziemu-komisarzowi.

Potrącenie ewentualne przy zgłoszeniu wierzytelności

Wierzyciel, dokonując zgłoszenia swojej wierzytelności, może dokonać ewentualnego potrącenia, z ostrożności prawnej, z wierzytelnością upadłego, której nie uznaje. W razie zaistnienia takiej sytuacji na liście wierzytelności umieścić wierzytelność w pełnej wysokości, nie pomniejszając jej o przedstawioną do potrącenia sporną (ewentualną) wierzytelność upadłego, dopóki nie zostanie ona ustalona we właściwym trybie. Wierzyciel, powinien wpierw złożyć syndykowi oświadczenie o potrąceniu, które nie wywoła skutku materialnoprawnego dopóki nie zostanie rozstrzygnięta zasadność wierzytelności wzajemnej upadłego. Następnie powołując się na złożenie ww. oświadczenia, wierzyciel winien zgłosić wraz ze zgłoszeniem wierzytelności zarzut ewentualny potrącenia, dochowując w ten sposób terminu z art. 96 p.u. Sędzia-komisarz ustanowiony w danym postępowaniu – rozstrzygając sprzeciw od listy wierzytelności – powinien uznać zgłoszoną wierzytelność w pełnej wysokości, jak gdyby do potrącenia nie doszło, przedstawiając jednak stanowisko co do zasadności zarzutu i wskazując jednocześnie w ramach uwag, że zarzut potrącenia został złożony na wypadek uznania wierzytelności upadłego za zasadną.

Upadłość konsumencka po nowemu. Sejm przyjął projekt zmian przepisów.

19 lipca 2019 r. Sejm na 84 posiedzeniu przyjął Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 3480). Ustawa trafi teraz do Senatu. O rozwiązaniach zawartych w wyżej wspomnianym projekcie ustawy pisałem w poprzednich wpisach:

  1. 9 czerwca 2019 r.
  2. 3 kwietnia 2019 r. 
  3. 20 marca 2019 r. 
  4. 11 czerwca 2018 r. 

W nowelizacji zawarto szereg zmian. Postępowanie upadłościowe osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej co do zasady będzie toczyło się w uproszczonym trybie. Rola czynnika sądowego będzie nieznaczna. Gros czynności związanych z prowadzeniem postępowania będzie natomiast wykonywał syndyk. Innymi słowy kierowanie postępowaniem upadłościowym regulowanym przepisami tytułu V części pierwszej ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe należeć będzie do syndyka. W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sąd będzie mógł postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec osób, o których mowa w ust. 1, będzie prowadzone zgodnie z przepisami części pierwszej (czyli według zasad ogólnych), jeżeli będzie to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania. O prowadzeniu postępowania upadłościowego w trybie “ogólnym” sąd mógł postanowić również po ogłoszeniu upadłości.

Zrezygnowano także z konieczności badania przez sąd – na etapie ogłaszania upadłości – zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności. Ewentualne niewłaściwe zachowania dłużnika będą badane dopiero na etapie ustalenia planu spłat, a zatem wtedy, gdy o zachowaniach dłużnika będą mogli wypowiedzieć się także wierzyciele. “Wówczas podejmowana będzie decyzja, czy możliwa jest odmowa oddłużenia, przy czym możliwość tę ograniczono do sytuacji celowego działania nakierowanego na trwonienie majątku, a więc prowadzącego do oczywistego pokrzywdzenia wierzycieli i wynikającego ze złej woli dłużnika.

Art. 491 14a   projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw

1. Sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli lub umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli:

1) upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,

2) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie

upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań – chyba że ustalenie planu spłaty wierzycieli lub umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Ustalenie innych istotnych uchybień w zachowaniach dłużnika nie będzie wyłączało oddłużenia, będzie natomiast powodować wydłużenie planu spłaty wierzycieli do 7 lat, w miejsce maksymalnie 3 lat spłaty dla rzetelnego dłużnika.

art. 49115  ust. 1

W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd:

1) wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty;

2) dokonuje podziału funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, jeżeli w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości;

3) ustala, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa;

4) określa, w jakim zakresie i okresie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej zostałyby uznane na liście wierzytelności, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

1a. W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

1b. W przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej zostałyby uznane na liście wierzytelności, plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres dłuższy niż rok.

1c. W przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 50% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej zostałyby uznane na liście wierzytelności, plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres dłuższy niż dwa lata.

1d. Do okresów spłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 4 oraz ust. 1a– 1c, zalicza się okres od upływu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości do dnia ustalenia planu spłaty wierzycieli, chyba że dłużnik nie pokryłby w całości kosztów postępowania tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa. Do okresu spłaty nie zalicza się okresu warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

2. Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa oraz inne zobowiązania masy upadłości niezaspokojone w toku postępowania uwzględnia się w planie spłaty wierzycieli w pełnej wysokości, chyba że możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe nie pozwalają na ich zaspokojenie w pełnej wysokości. W przypadku braku zgłoszeń wierzytelności i braku wierzytelności, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej podlegałyby z urzędu umieszczeniu na liście wierzytelności, w planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wyłącznie zobowiązania, o których mowa w zdaniu poprzednim, a w przypadku braku takich zobowiązań umarza się zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

3. Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa nieuwzględnione w planie spłaty wierzycieli albo niezaspokojone w ramach wykonania planu spłaty wierzycieli ponosi Skarb Państwa.

4. Sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego oraz wierzycieli co do treści planu spłaty wierzycieli. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności oraz stopień zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

 

Dopuszczalność nadania klauzuli wykonalności na rzecz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa sądowemu tytułowi egzekucyjnemu wydanemu na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 14 czerwca 2019 r.
III CZP 4/19

Sądowemu tytułowi egzekucyjnemu wydanemu na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych można nadać klauzulę wykonalności na rzecz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa bez potrzeby wykazywania przejścia uprawnienia objętego tym tytułem dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym (art. 788 § 1 KPC w związku z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa, Dz.U. poz. 624 ze zm.).

Art. 788 k.p.c.
§ 1. Jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
§ 2. Za przejście uprawnień lub obowiązków, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, uważa się również zmiany w prawie rozporządzania mieniem wywołane ustanowieniem zarządcy masy majątkowej, kuratora spadku lub zarządu sukcesyjnego albo powołaniem wykonawcy testamentu, jak również wygaśnięciem funkcji zarządcy masy majątkowej, kuratora spadku, zarządcy sukcesyjnego lub wykonawcy testamentu.
Art. 46 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa
1. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa z dniem 1 września 2017 r. z mocy prawa wstępuje w ogół praw i obowiązków znoszonej Agencji Nieruchomości Rolnych, w szczególności:
1)mienie Agencji Nieruchomości Rolnych staje się mieniem Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa;
2)wierzytelności i zobowiązania Agencji Nieruchomości Rolnych stają się wierzytelnościami i zobowiązaniami Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa;
3)Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa staje się stroną umów i porozumień, których stroną jest Agencja Nieruchomości Rolnych;
4)na Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa przechodzą prawa i obowiązki wynikające z:
a)przepisów prawa, w tym wynikające z art. 5 ustawy zmienianej w art. 8,
b)decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych.
2. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa z dniem 1 września 2017 r. z mocy prawa wstępuje w ogół praw i obowiązków znoszonej Agencji Rynku Rolnego, z wyjątkiem praw i obowiązków, w które wstępuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w szczególności:
1)mienie Agencji Rynku Rolnego staje się mieniem Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa;
2)wierzytelności i zobowiązania Agencji Rynku Rolnego stają się wierzytelnościami i zobowiązaniami Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa;
3)Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa staje się stroną umów i porozumień, których stroną jest Agencja Rynku Rolnego;
4)na Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa przechodzą prawa i obowiązki wynikające z:
a)przepisów prawa,
b)decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych.
3. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dniem 31 sierpnia 2017 r. z mocy prawa wstępuje w prawa i obowiązki Agencji Rynku Rolnego związane z wykonywaniem zadań, które z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stają się zadaniami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w szczególności w tym zakresie:
1)mienie Agencji Rynku Rolnego staje się mieniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
2)wierzytelności i zobowiązania Agencji Rynku Rolnego stają się wierzytelnościami i zobowiązaniami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
3) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa staje się stroną umów i porozumień, których stroną jest Agencja Rynku Rolnego;
4) na Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przechodzą prawa i obowiązki wynikające z:
a) przepisów prawa,
b) decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych.
4. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi i minister właściwy do spraw rynków rolnych określą, w drodze zarządzenia, wykaz praw i obowiązków, o których mowa w ust. 3, w które wstępuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
5. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa z dniem 1 września 2017 r. przejmuje udziały i akcje w spółkach prawa handlowego posiadane przez Agencję Rynku Rolnego i Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
6. Postanowienia umowy lub statutu spółki prawa handlowego, zawierające regulacje dotyczące przyznania pierwszeństwa nabycia udziałów i akcji, a także ograniczenia lub wyłączenia w tym zakresie nie mają zastosowania do udziałów i akcji przejętych na podstawie ust. 5.
7. Przejście praw i obowiązków, o których mowa w ust. 1-3, oraz udziałów i akcji, o których mowa w ust. 5, następuje nieodpłatnie i jest wolne od podatków i opłat.
8. Bilanse zamknięcia Agencji Nieruchomości Rolnych i Agencji Rynku Rolnego sporządzone na dzień 31 sierpnia 2017 r. stają się bilansem otwarcia Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
9. W celu wykonania przepisów niniejszej ustawy Prezes Rady Ministrów dokonuje, w drodze rozporządzenia, przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych, w tym wynagrodzeń, między częściami, działami i rozdziałami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikających z tej ustawy.
Przepis art. 788 k.p.c. dotyczy nieadekwatności treści tytułu egzekucyjnego ze względu na przejście praw lub obowiązków w nim stwierdzonych na inny podmiot (sukcesja uniwersalna lub singularna) po wydaniu tytułu lub w toku postępowania sądowego. Pozwala on na nadanie klauzuli wykonalności na rzecz podmiotu aktualnie uprawnionego lub zobowiązanego do realizacji praw lub obowiązków stwierdzonych w tytule egzekucyjnym. W tym znaczeniu art. 788 § 1 k.p.c. pełni funkcję identyfikującą oraz ochronną. Pozwala on na uniknięcie zjawiska „dublowania” uprawnienia lub zobowiązania do realizacji praw lub obowiązków stwierdzonych w tytule egzekucyjnym. W ramach postępowania klauzulowanego sąd weryfikuje, czy uprawnienie lub obowiązek stwierdzony w tytule egzekucyjnym przeszedł w wyniku sukcesji uniwersalnej lub singularnej na rzecz podmiotu domagającego się nadania na jego rzecz klauzuli wykonalności. Tym samym przez nadanie klauzuli wykonalności następuje identyfikacja podmiotu aktualnie uprawnionego lub zobowiązanego do realizacji tytułu egzekucyjnego.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa jest państwową osobą prawną będącą agencją wykonawczą w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 oraz z 2018 r. poz. 62). Z mocy prawa wstąpił on w ogół praw i obowiązków znoszonej Agencji Nieruchomości Rolnych. Utworzenie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa nie spowodowało zmiany stron w postępowaniach z udziałem Agencji Nieruchomości Rolnych. Wszelkie orzeczenia, które były wiążące dla Agencji Nieruchomości Rolnych obowiązują Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa bez konieczności uzyskania na nie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c. W rezultacie orzeczenia wydane w postępowaniach z udziałem Agencji Nieruchomości Rolnych wiążą Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. 

Oddłużenie niewypłacalnego dłużnika w drodze zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości.

W dniu 31.5.2019 r. skierowano do I czytania Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 3480). Zaproponowana propozycja legislacyjna ma dokonać istotnych zmian w zakresie Prawa upadłościowego (co omawialiśmy w poprzednich wpisach):

  1. 3 kwietnia 2019 r. 
  2. 20 marca 2019 r. 
  3. 11 czerwca 2018 r. 

Jedną z planowanych zmian jest możliwość przeprowadzenia upadłości konsumenckiej w drodze zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości.

Najistotniejszą zmianą w obowiązującym obecnie modelu upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jest wprowadzenie możliwości przeprowadzenia postępowania zmierzającego do oddłużenia takiej osoby w trzech trybach:

1) na podstawie przepisów ogólnych dotyczących, co do zasady, przedsiębiorców z możliwością wykorzystania także procedury przygotowanej likwidacji;

2) w drodze zawarcia, a następnie układu na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości;

3) w uproszczonej procedurze upadłości konsumenckiej.

Oddłużenie w drodze zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości:

Postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli regulować mają przepisy art. 4913a i n. ustawy z 28.2.2003 r. – Prawa upadłościowego (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 498 ze zm., dalej jako: p.u.)

„Dział II

Postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli

Art. 4913a.

1. Niewypłacalny dłużnik może wystąpić do sądu upadłościowego o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.

  1. Sąd może skierować niewypłacalnego dłużnika, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, do postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, chyba że dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości złożył oświadczenie, że nie wyraża zgody na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
  2. Sąd uwzględnia wniosek dłużnika o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli albo może skierować dłużnika do tego postępowania, jeżeli możliwości zarobkowe dłużnika oraz jego sytuacja zawodowa wskazują na zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz na możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.
  3. Wniosek o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli składa się na formularzu.
  4. Wniosek, o którym mowa w ust. 4, powinien odpowiadać warunkom formalnym, o których mowa w art. 4912 ust. 4, oraz zawierać wstępne propozycje układowe.
  5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza wniosku dłużnika o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, mając na uwadze zakres informacji, których umieszczenie we wniosku jest niezbędne.

Art. 4913b.

1. Dłużnik wraz z wnioskiem uiszcza zaliczkę na wydatki postępowania w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, pod rygorem zwrotu wniosku.

2. W przypadku, o którym mowa w art. 4913a ust. 2, dłużnik uiszcza zaliczkę na wydatki, o której mowa w ust. 1, nadzorcy sądowemu w terminie 30 dni od dnia otwarcia postępowania pod rygorem umorzenia postępowania i rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości.

Art. 4913c. Uwzględniając wniosek o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli lub kierując dłużnika do tego postępowania, sąd wydaje postanowienie o otwarciu postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, w którym:

1)     wymienia imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika, a jeżeli dłużnik nie posiada numeru PESEL – dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;

2)     wyznacza nadzorcę sądowego.

Art. 4913d.

1. Postanowienie o otwarciu postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli obwieszcza się.

2. Postanowienie w przedmiocie otwarcia postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli doręcza się dłużnikowi, a postanowienie o otwarciu postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli doręcza się także nadzorcy sądowemu.

3. O otwarciu postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli powiadamia się właściwą izbę administracji skarbowej oraz właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Art. 4913e.  Jednocześnie z otwarciem postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli sąd przyznaje nadzorcy sądowemu zaliczkę na pokrycie kosztów postępowania oraz zarządza jej niezwłoczną wypłatę z zaliczki wpłaconej przez dłużnika.

Art. 4913f. Nadzorca sądowy w terminie 30 dni od doręczenia postanowienia
o otwarciu postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli sporządza:

1)     w porozumieniu z dłużnikiem, propozycje układowe;

2)     spis wierzytelności;

3)     spis wierzytelności spornych;

4)     zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem.

Art. 4913g. 1.

Strony: strona 1, strona 2

Prowadzenie egzekucji z nieruchomości w sytuacji, w której roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu, a właściciel nieruchomości obciążonej nie jest dłużnikiem osobistym

Wyrok
Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 15 maja 2019 r.
SK 31/17

Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu w trybie art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. poz. 2072, ze zm.), na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 maja 2019 r., skargi konstytucyjnej G.M. o zbadanie zgodności: 
art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2016 r. poz. 790) z art. 64 Konstytucji, 
orzeka: 
Art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2018 r. poz. 1916 i 2354 oraz z 2019 r. poz. 730) jest zgodny z art. 64 ust. 2 oraz z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 
Ponadto postanawia: 
na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. poz. 2072 oraz z 2019 r. poz. 125) umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie. 
Orzeczenie zapadło jednogłośnie. 

art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1916, dalej: u.k.w.h.)

Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne.

Skutki przedawnienia wierzytelności hipotecznej polegają na tym, że właściciel przedmiotu hipoteki nie może skutecznie podnieść wobec wierzyciela hipotecznego zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Według dominującego ujęcia, wierzyciel hipoteczny może domagać się zapłaty tytułem zaspokojenia swej wierzytelności od dłużnika osobistego lub od właściciela przedmiotu hipoteki. Obowiązek tego właściciela odpowiadający uprawnieniu wierzyciela do zaspokojenia się z przedmiotu hipoteki polega na zapłacie, a nie na znoszeniu egzekucji kierowanej do tego podmiotu. Właściciel przedmiotu hipoteki jest narażony na skuteczne dochodzenie od niego zapłaty w celu zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, choćby wierzytelność ta uległa przedawnieniu. Ochronie właściciela przedmiotu hipoteki służy w takiej sytuacji to, że zaspokojenie z przedmiotu hipoteki nie obejmie roszczeń o świadczenia uboczne (np. odsetki), jeżeli właściciel podniesie co do nich zarzut przedawnienia. Artykuł 77 zd. 2 u.k.w.h. stanowi lex specialis w stosunku do art. 73 u.k.w.h. . Przyznaje właścicielowi nieruchomości obciążonej hipoteką możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia w zakresie roszczeń o świadczenia uboczne. W tym wypadku działa reguła ogólna wynikająca z art. 117 k.c., według której zarówno dłużnik osobisty, jak i właściciel obciążonej nieruchomości po upływie terminu przedawnienia mogą uchylić się od zapłaty przedawnionych odsetek i innych należności ubocznych. Opóźnienie w spłacie zobowiązania zabezpieczonego hipotecznie powoduje powstanie odrębnej odpowiedzialności i w rezultacie uprawnia wierzyciela do żądania odsetek ustawowych za opóźnienie.

15 maja 2019 r. o godz. 11:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej G. M. dotyczącej prowadzenia egzekucji z nieruchomości w sytuacji, w której roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu, a właściciel nieruchomości obciążonej nie jest dłużnikiem osobistym.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece jest zgodny z art. 64 ust. 2 oraz z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Orzeczenie zapadło jednogłośnie.

Trybunał, odnosząc się do zarzutów skargi, dotyczących naruszenia przez zaskarżony przepis zasady równości, stwierdził, że nie znajdują one uzasadnienia. Wskazał, że art. 77 ustawy o księgach wieczystych stanowi wyjątek od zasady akcesoryjności hipoteki i w efekcie pozbawia skuteczności zarzut przedawnienia. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepis ten odnosi się w równym stopniu do wszystkich dłużników osobistych, którzy dokonali obciążenia przedmiotu swojej własności hipoteką, jak również osób trzecich – właścicieli niebędących dłużnikami osobistymi (tzw. dłużników rzeczowych).

Zaskarżony przepis nie prowadzi zatem do zróżnicowania sytuacji  dłużników, ani nawet do wyróżnienia wśród nich odrębnych grup, do których miałyby zastosowanie odmienne regulacje. Nie skutkuje on również zróżnicowanym poziomem ochrony własności i praw majątkowych, z których mogą być egzekwowane wierzytelności wobec osoby trzeciej niebędącej dłużnikiem osobistym.

W następnej kolejności Trybunał zbadał zgodność art. 77 ustawy księgach wieczystych z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Rozważył, czy możliwość zaspokojenia się przez wierzyciela z przedmiotu hipoteki po upływie terminu przedawnienia roszczenia nie stanowi nadmiernej ingerencji w prawo własności dłużnika rzeczowego.

Ocena tak sformułowanego zarzutu wymagała uwzględnienia przez Trybunał wielu aspektów. Dochodzi tu bowiem do kolizji ochrony praw dwóch równorzędnych podmiotów, a więc wierzyciela i dłużnika, które musiały być zbadane w kontekście takiej formy zabezpieczenia, jaką stanowi hipoteka. Ochrona interesów obu stron stosunku zobowiązaniowego powinna być w tym wypadku należycie wyważona. Sprawa dotyczy szczególnej sytuacji, w której dłużnik rzeczowy żąda ochrony prawa własności w wypadku braku spłaty kredytu przez dłużnika osobistego. Dłużnik rzeczowy domaga się zatem ochrony swojej własności z uszczerbkiem dla praw majątkowych wierzyciela.

W związku z powyższym, Trybunał wziął pod uwagę, że zasadą jest wywiązywanie się z zaciągniętych zobowiązań. Obowiązkiem dłużnika jest spłata kredytu (pożyczki) nie zaś uchylanie się od wykonania umowy przez dążenie do przedawnienia roszczenia bądź przerzucenie odpowiedzialności na właścicieli nieruchomości niebędących dłużnikami osobistymi. Celem hipoteki jest natomiast stworzenie gwarancji efektywnej ochrony praw wierzyciela.

Nie oznacza to, że dłużnik pozbawiony jest jakichkolwiek gwarancji ochrony swoich praw. Jednak ochrona ta nie może wyłączać czy ograniczać uprawnień jakie płyną z instytucji zabezpieczenia dla wierzyciela. W związku z tym zakres ochrony praw dłużnika w wypadku hipoteki musi być podporządkowany realizacji tego pierwszego celu.

Ponadto Trybunał stwierdził, że nie w każdym wypadku niepodejmowanie czynności zmierzających do zaspokojenia się przez wierzyciela w odpowiednim terminie stanowi niejako nadużycie braku możliwości skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika.

Hipoteka jako zabezpieczenie wierzytelności odgrywa szczególną rolę w wypadku zobowiązań długoterminowych, opiewających na duże kwoty. Na uwzględnienie zasługuje, że dłużnik hipoteczny pozostaje nadal właścicielem nieruchomości. Może z niej korzystać, pobierać pożytki, może też nią rozporządzać. Brak możliwości skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia może w niektórych sytuacjach sprzyjać zapobieganiu egzekucji, a właściciel może uchronić się przed utratą przedmiotu zabezpieczenia.

Z zaskarżonego art. 77 ustawy o księgach wieczystych, wynikają gwarancje ochrony praw zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika hipotecznego. Upływ terminu przedawnienia prowadzi bowiem do istotnego ograniczenia  uprawnień wierzyciela. Traci on możliwość zaspokojenia świadczeń ubocznych z przedmiotu hipoteki, które stanowią istotny uszczerbek majątkowy. Zapobiega jednocześnie narastaniu świadczeń ubocznych w długim okresie czasu, które mogłyby być źródłem dodatkowych korzyści dla wierzycieli. Nie pozwala zatem by wierzyciel zwlekał z egzekucją w sposób, który będzie powodował narastanie tych świadczeń w sposób nieograniczony.

Z drugiej strony art. 77 ustawy o księgach wieczystych stanowi gwarancję ochrony dłużnika, który po upływie terminu przedawnienia może skutecznie uchylić się od spełnienia świadczeń ubocznych.

W takiej sytuacji niepodjęcie czynności egzekucyjnych przed upływem terminu przedawnienia nie będzie związane z bezczynnością wierzyciela, lecz będzie konsekwencją jego decyzji opartej na kalkulacji ewentualnych korzyści i strat. Z jednej bowiem strony bardziej dogodną jest spłata długu niż prowadzenie egzekucji, która pochłania znaczne koszty. Z drugiej natomiast wierzyciel musi liczyć się z utratą możliwości dochodzenia świadczeń ubocznych.

W świetle powyższego, Trybunał uznał, że wyważenie interesów właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym i wierzyciela hipotecznego, jakie jest skutkiem art. 77 ustawy o księgach wieczystych, nie narusza zasady proporcjonalności.

Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Justyn Piskorski, sprawozdawcą był sędzia TK Leon Kieres.

źródło: www.trybunal.gov.pl

Dopuszczalność zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika wydane w postępowaniu zabezpieczającym prowadzonym po złożeniu wniosku o ogłoszenie jego upadłości

Uchwała
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 11 kwietnia 2019 r.
III CZP 108/18

Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika wydane w postępowaniu zabezpieczającym prowadzonym po złożeniu wniosku o ogłoszenie jego upadłości przysługuje zażalenie (art. 741 k.p.c. w związku z art. 37 zdanie pierwsze i z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, t.j. Dz U. z 2019 r. poz. 498, dalej: p.u.).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku dłużnika “F.” sp. z o.o. w Ł. o ogłoszenie upadłości, z udziałem tymczasowego nadzorcy sądowego M. W. po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 11 kwietnia 2019 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Ł. postanowieniem z dnia 26 października 2018 r., sygn. akt XIII Gz (…), “Czy w postępowaniu wszczętym w przedmiocie ogłoszenia upadłości po dniu 1 stycznia 2016 roku dopuszczalne jest zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątku dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego?” podjął uchwałę: Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika wydane w postępowaniu zabezpieczającym prowadzonym po złożeniu wniosku o ogłoszenie jego upadłości przysługuje zażalenie (art. 741 k.p.c. w związku z art. 37 zdanie pierwsze i z art. 33 ust. 1 p.u.

Art. 36 p.u. Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości sąd na wniosek albo z urzędu może dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika. W przedmiocie zabezpieczenia sąd orzeka niezwłocznie.

Postępowanie zabezpieczające w postępowaniu o ogłoszenie upadłości ma na celu czasowe zabezpieczenie majątku dłużnika na potrzeby ewentualnego późniejszego postępowania upadłościowego. Powinno być tak ukształtowane decyzjami sądu, aby nie zaszkodzić w prowadzeniu działalności gospodarczej dłużnikowi, w stosunku do którego wniosek jest nieuzasadniony, a z drugiej strony – tak, aby uniemożliwić nieuczciwemu dłużnikowi dalsze wyzbywanie się majątku ze szkodą dla wierzycieli. Ze względu na zamiar znacznego skrócenia postępowania o ogłoszenie upadłości, ustawodawca zrezygnował z obligatoryjnego zabezpieczenia w sprawach wszczynanych na wniosek dłużnika. W każdym zatem wypadku sąd ocenia potrzebę zabezpieczenia, czy to z urzędu czy na wniosek i decyduje, czy jest ono konieczne.

Strony: strona 1, strona 2

Upadłość konsumencka po nowemu

W poprzednim wpisie wspomnieliśmy o pracach legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i niektórych innych ustaw. 

Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza wprowadzić szereg istotnych zmian do ustawy – prawo upadłościowe, zwłaszcza w kontekście dłużników. Mowa tu w szczególności o zmianach w odniesieniu do upadłości osób fizycznych, i to zarówno konsumentów jak i przedsiębiorców. Obecnie, projekt ustawy z dnia 18 maja 2018 r o zmianie ustawy prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw znajduje się na etapie opiniowania.

Poza projektowanymi zmianami, które wskazano w poprzednim wpisie, projekt zakłada liberalizację przesłanek warunkujących otwarcie postępowania upadłościowego, wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Dla tej kategorii podmiotów projekt przewiduje znaczne uproszczenie obowiązującej obecnie procedury upadłościowej, o ile z okoliczności danej sprawy nie będzie wynikała potrzeba przeprowadzenia postępowania upadłościowego w zwykłym trybie. W uproszczonym postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie będzie wyznaczany sędzia – komisarz, a wszelkie zastrzeżenia co do działania syndyka będą rozpatrywane w trybie skargi składanej do sądu upadłościowego. Aktywność syndyka będzie ograniczona do likwidacji majątku upadłego dłużnika i sporządzenia projektu planu spłaty wierzycieli. W uproszczonym postępowaniu nie będzie sporządzana lista wierzytelności oraz plan podziału. W postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej będzie możliwe zastosowanie procedury “przygotowanej likwidacji”.

Podobnie jak w przypadku osoby fizycznej – przedsiębiorcy również w wypadku konsumenta proponuje się wprowadzenie trzech alternatywnych sposób uzyskania oddłużenia:

  1. poprzez ustalenie i wykonanie planu spłaty, przy czym proponuje się aby w sytuacjach gdy zostanie ustalone, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty nie mógł być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy i dłuższy od 84 miesięcy. Obecnie umorzenie zobowiązań w przypadku ustalenia planu spłaty następuje po  regularnym spłacaniu przez dłużnika swoich wierzycieli  przez maksymalny okres 36 miesięcy miesięcy, przy czym jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli. Sąd może przedłużyć termin spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający osiemnastu miesięcy.
  2. umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli
  3. warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, które znajdzie zastosowanie w przypadkach, gdy niezdolność dokonania jakichkolwiek spłat wierzycieli przez dłużnika, wynikająca z sytuacji osobistej upadłego, nie ma charakteru trwałego – np. gdy niezdolność do pracy zarobkowej dłużnika ma charakter czasowy.

Projekt przewiduje rezygnację z dotychczasowych przesłanek negatywnych otwarcia postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych, w postaci doprowadzenia do niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. 

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 4914 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (dalej: p.u.).

1. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
2. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:
1) w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,
2) ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono na podstawie przepisu art. 49120,
3) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli
– chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
3. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
4. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
5. Do wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez wierzyciela ust. 2-4 nie stosuje się.
Projekt przewiduje uchylenie art. 4914 p.u. Oznacza to, że upadłość konsumencką będą mogli także ogłosić osoby, które nie zadośćuczyniły obowiązkowi określonemu w art. 21 p.u. (np. członkowie zarządu spółek prawa handlowego, likwidatorzy).
1. Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
2. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.
2a. W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa na zarządcy sukcesyjnym. Jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości wystąpiła przed ustanowieniem zarządu sukcesyjnego, termin do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości biegnie od dnia, w którym został ustanowiony zarząd sukcesyjny. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez zarządcę sukcesyjnego nie wymaga zgody osób, na rzecz których działa zarządca sukcesyjny.
3. Osoby, o których mowa w ust. 1-2a, ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ust. 1 lub 2a, chyba że nie ponoszą winy. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie określonym w ust. 1 lub 2a otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
3a. W przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela niewypłacalnego dłużnika domniemywa się, że szkoda, o której mowa w ust. 3, obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika.
4. (uchylony)
5. Osoby, o których mowa w ust. 1-2a, nie ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.
Proponowana zmiana może uczynić iluzoryczną odpowiedzialność majątkową przewidzianą w przepisach art. 299 k.s.h. oraz  art. 116-116b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Projekt przewiduje wyłączenie możliwości oddłużenia w przypadku ustalenia:

  1. że upadły doprowadził do swojej upadłości w sposób celowy (tj. umyślnie) w szczególności poprzez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań (czyli, gdy pomimo posiadania majątku dłużnik nie płacił wymagalnych zobowiązań);
  2. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań;

– chyba, że za ustaleniem planu spłaty, umorzeniem zobowiązań bez ustalenia planu spłaty, warunkowym umorzeniem zobowiązań bez ustalenia planu spłaty przemawiają względy słuszności lub względy humanitarne. Wydaje się, że kwestie o których mowa powyżej powinny być badane na etapie rozpatrywania wniosku o ogłoszenie upadłość. Proponowane rozwiązanie spowoduje zapewne lawinowy wzrost wpływu wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckich, które sądy praktycznie z automatu będą uwzględniać. Konieczność badania omawianych okoliczności uzasadniających brak możliwości skorzystania przez upadłego z dobrodziejstwa oddłużenia na późniejszym niż obecnie etapie postępowania upadłościowego może spowodować całkowity paraliż działalności sądów upadłościowych. Na marginesie jako celowe doprowadzenie do niewypłacalności niewątpliwie można postrzegać wpadnięcie przez dłużnika w tzw. “spiralę kredytową” tj. zaciąganie kolejnych zobowiązań aby pokryć już wymagalne zadłużenie.

Istotną zmianą jest także umożliwienie umorzenia zobowiązań dłużnika przez sąd bez uprzedniego ustalania planu spłaty wierzycieli, już po upływie terminu na zgłoszenie swoich wierzytelności przez wierzycieli. Będzie to możliwe w przypadku gdy nie dokonano żadnych zgłoszeń wierzytelności oraz gdy jednocześnie żadna wierzytelność nie została uznana przez sąd z urzędu. Chyba że w toku postępowania nie zostały zaspokojone koszty postępowania pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa lub inne zobowiązania masy upadłości.